پرسش:

کنجکاو:سلام خدمت شما دوست عزیز. م

دتیه كه وبلاگتون رو دنبال میكنم و........سوالی برام پیش اومده كه خواستم باهاتون مطرح كنم. ما در روایات و اسناد معتبر تاریخی داریم كه پیامبر و احتمالا حضرت علی(ع)نحوه ی نماز خواندنشون مثل اهل سنت بوده حال این سوال برایم پیش آمده كه آیا این حرف درست است؟ اگر هست چه دلیلی دارد كه ما هم این طور نماز نخونیم مگه پیامبر این طور نماز نمیخوندن؟  خواهش میكنم در صفحه ی اصلی وبلاگتون به این سوال پاسخ بدید.

پاسخ:

با سلام به شما کنجکاو عزیز.ممنون از سوال خوبی که مطرح فرموده اید.در جواب باید عرض کنم که این گفته که در روایات و اسناد معتبر تاریخی داریم كه پیامبر و احتمالا حضرت علی(ع)نحوه ی نماز خواندنشون مثل اهل سنت بوده کاملا غلط و تهمت به این بزرگواران است.کسی که این ادعا رو کرده روایت و سند معتبر ارائه بدهد.درحالی که ما چنین روایتی نداریم.

شیعه‌، فروع و احكام جزئی كه در قرآن نیامده را از پیامبر اكرم ‌و جانشینان به حق آن حضرت می‌گیرند، اما اهل سنت‌، از اصحابی مانند ابوهریره(که دروغگو وپول پرست بوده و...) و... به دست می‌آورند. علمای اهل سنت در صدر اسلام‌، برخی فروع مانند دست بسته نماز خواندن در نماز را از پیش خود اضافه كردند، در حالی كه نه پیامبر(ص) این گونه نماز می‌خواند ونه امیرالمومنین و نه می‌توان آن را از قرآن اثبات كرد; اما علمای شیعه‌، احكام را از چهار منبع(قرآن روایات‌، عقل و اجماع‌)استنباط می‌كنند; از این رو، در برخی احكام‌، مانند طرز نماز خواندن‌، اختلاف به وجود می‌آید.

لذا در انجام فریضة نماز بین شیعیان و سنّی ها تفاوتی وجود ندارد، جز در چند چیز:دست بسته یا دست باز نماز خواندن، آمین گفتن بعد از "ولاالضالین"، مقید بودن یامقید نبودن سجده گاه به اموری مانند خاك و سنگ.

امّا این سؤال را كه پیامبر(ص) چگونه نماز می خواند، مثل سنی ها یا شیعیان،‌ اگر ازعالمان شیعه بپرسید،‌ می گویند: ما پیرو سنّت پیامبر هستیم.پیامبر(ص) این گونه نماز می خواند كه ما می خوانیم؛ اگر از عالمان اهل سنت همین سؤال را بكنید، آنان نیز چنین پاسخ خواهند داد. این سخن گویای این حقیقت است كه همة گروه ها و مذاهب اسلامی سنّت پیامبر(ص) را قبول دارند و آن را همانندقرآن از مصادر و منابع شناخت ایدئولوژی اسلام می دانند.

جا دارد نكته ای را به اطلاع شما برسانیم و آن این است كه بین قرآن و سنت یك تفاوت مهم وجود دارد: در قرآن تحریف راه ندارد، ولی در روایاتی كه از پیامبر(ص) نقل شده، ممكن است بری از آن پایه و اساسی نداشته باشند و راویان به دروغ آن را به پیامبر نسبت داده باشند. بدین جهت است كه گاه روایات متضاد از پیامبر نقل شده است. این یكی از مشكلاتی است كه فقیهان و كارشناسان اسلام مدام در پی شناخت روایات صحیح و تمایز آن با روایات نادرست هستند. آنان با یك سری معیارها به شناخت روایات ساختگی می پردازند. این امر در مورد روایاتی كه دربارة نماز وارد شده، جاری است.

برخی تفاوت های موجود در مورد انجام فریضة نماز بین شیعیان و سنّی ها مثلاً دست بسته نماز خواندن، یا در نماز جماعت بعد از "ولاالضالین" آمین گفت كه در بین سنّی ها رواج دارد، ریشه در سنّت خلفا دارد. این ها اموری است كه برخی از حاكمان پدید آوردند و بدعت نهادند. سیرة پیامبر(ص) این گونه نبود، لیكن سنّی ها این سخن را قبول ندارند این اعمال را به پیامبر(ص) نسبت می دهند، اما شیعیان آن را جعلی می دانند. شیعیان عمدتاً از زبان اهل بیت و برخی از صحابة بزرگوار به سیره و سنت پیامبر(ص) نائل می گردند، ولی سنی ها چندان به اهل بیت پیامبر(ص) التفاتی ندارند و عمدتاً از زبان صحابه نقل می كند. این ها ریشة تفاوت ها در نقل سنت نبوی است. دلیل شیعه برای تمسك به اهل بیت خیلی روشن است، چون هم قرآن در آیة تطهیر به پاكیزگی اهل بیت اشاره كرده است،‌و هم پیامبر(ص) بارها تمسك به اهل بیت را گوشزد نموده است، از جمله در حدیث "ثقلین". بنابراین بهترین و مطمئن ترین راه پی بردن به سنت پیامبر(ص) راه اهل بیت است و شیعه افتخار می كند كه از این عروه الوثقی بهره مند است.

الف)  در زمان پیامبر(ص) همه بر خاك كف مسجد النبی سجده می‏كردند و برای عدم تأذی از خشونت سنگریزه‏ها و برای تسطیح آن ماسه نرم ریخته بودند هم‏چنین برای جلوگیری از سوزش در تابستان‏ها در محل سجده حصیر می‏گذاشتند. این مطلب بامبانی فقهی شیعه نیز كاملا سازگار است. زیرا مهر از نظر فقهی موضوعیت ندارد.بلكه تسهیل كننده دسترسی به خاك است. در روایت صحیحه هشام بن حكم كه همه فقها طبق آن فتوا داده‏اند آمده است:  «انه قال لابی عبدالله (ع)  : اخبرنی عما یجوز السجود علیه و عما لایجوز قال: السجود لایجوز الا علی الارض او علی ما انبتت الارض الا مااكل او لبس. فقال له: جعلت فداك ما العله فی ذلك؟ قال: لان السجود خضوع لله عزوجل فلا ینبغی ان یكون علی ما یوكل و یلبس. لان ابنا الدنیا عبید ما یاكلون و یلبسون. و الساجد فی سجوده فی عباده الله عزوجل فلا ینبغی ان یضع جبهته فی سجوده علی معبود ابن الدنیا الذین اغتروا بغرورها ؛  هشام از حضرت اباعبدالله- امام صادق(ع) پرسید: مرا آگاه ساز بر چه سجده رواست و بر چه ناروا؟ فرمودند: سجده تنها بر زمین و آنچه می‏روید جایز است جز آنچه كه پوشیدنی و خوردنی است. باز پرسید: فدایت شوم فلسفه آن چیست؟ فرمودند: زیرا سجده خضوع در پیشگاه خداوند عزوجل است. پس نشاید كه بر پوشیدنی و خوردنی انجام گیرد. زیرا دنیا گرایان بنده خوردنی‏ها و پوشیدنی‏هایند و سجده‏گر در سجده‏اش خدای را پرستشگر است. لاجرم نشاید كه پیشانی خود بر معبود دنیاگرایان - كه فریفته فریبایی آنند - بسایند» ، (1).

  ب )  در مورد دست‏ها مدارك تاریخی نشان می‏دهند كه تا زمان خلیفه دوم دست بسته خواندن نماز معمول نبوده است و در زمان وی هنگامی كه اسیران فارس را به حضورش بردند وآنها را در این حالت دید پرسید چرا این گونه ایستاده‏اید؟ پاسخ دادند كه آنان در برابر پادشاهان به نشانه احترام چنین می‏ایستند. او از این هیأت خوشش آمد و دستور داد در نماز چنین بایستند. زیرا خدا به تعظیم اولی است.   (2)

در مورد مهر هم - چنان كه قبلا گفته شد - خود مهر موضوعیت ندارد. بلكه براساس روایات معصومین(ع) - كه جمیع علمای شیعه طبق آن فتوا داده ‏اند - سجده باید برزمین و روییدنی‏های زمین غیر از خوردنی‏ها و پوشیدنی‏ها باشد. بنابراین آن حضرت نیز پیشانی برزمین می‏سایید و از نظر علمای شیعه نیز سر بر خاك زمین یا سنگ و امثال آن نهادن كافی است.

اگر مایلید در این گونه امور اطلاعاتی داشته باشید، توصیه می كنیم كتاب نشانه های دو مكتب (ترجمة كتاب معالم المدرستین) اثر سید مرتضی عسكری را مطالعه نمایید.

منابع:

1. وسائل الشیعه ج3 باب 1 از ابواب مایسجد علیه.

2. مستند العروه الوثقی كتاب الصلاه ج 4 ص 446 علامه خویی.