آیا انتظار با فراگیر شدن ظلم و ستم منافات دارد؟

پرسش :

چرا از سویی می‌گوییم منتظر ظهور مهدی باشیم و از سوی دیگر می‌گوییم یکی از زمینه‌های ظهور فراگیری ستم است؟

پاسخ:

با سلام و ادب

هر دو جمله درست است؛ هم مي بايست منتظران مصلح، صالح باشند و هم حضرت مهدي(عج) هنگامي ظهور خواهد كرد كه دنيا پر از ظلم و جور شده باشد.
جملة اوّل درست است. چون منتظر مهدي(عج) به كسي اطلاق مي شود كه خود را آمادة پذيرش رهنمودهاي حضرت نموده باشد؛ يعني صالح باشد. قرآن مي گويد: «إنّ الارض يرثها عبادي الصالحون؛(1) حكومت زمين سرانجام به دست بندگان صالح ما خواهد افتاد». بندگان صالح، همان قومي هستند كه منتظر ظهور مهدي اند، همان انسان هاي پاكي كه پيش از قيام مهدي(عج) اقتدا به مهدي مي كنند و اين جز با داشتن صلاح و عمل صالح ممكن نيست. كسي كه خواهان عدالت و پاكي و گسترش آن در زمين است، منتظر واقعي امام زمان است و كسي مي تواند خواهان واقعي عدالت و پاكي باشد كه خود در اين راه باشد.

منتظر بودن مصلح كل يعنى انسان از وضع موجود ناراضى باشد و خواهان وضع بهتر باشد. ناراضى شدن از وضع موجود مى‏طلبد كه با آن مبارزه شود وگرنه معلوم مى‏شود كه نارضايتى واقعى نيست.
پس انتظار حكومت حق و عدالت حضرت مهدى(عج) و قيام مصلح جهانى در واقع مركّب از دو عنصر است: عنصر نفى و عنصر اثبات. عنصر نفى، بيگانگى با وضع موجود و عنصر اثبات خواهان وضع بهترى بودن است. اين گونه انتظار سرچشمه آن مى‏شود كه منتظر حضرت هر گونه همكارى و هماهنگى با عوامل ظلم و فساد را ترك نمايد و حتى با آن مبارزه كند، نيز خود را از نظر روحى و جسمى و مادى و معنوى براى شكل گرفتن حكومت جهانى مهدى موعود(عج) و شركت در آن آماده نمايد.
حال اگر كسي بگويد: خلقي كه در انتظار مصلح به سر مي برد، اگر صالح باشد، چه نيازي به مصلح دارد؟ پاسخش اين است كه نمي گوييم جهان سراسر صالح  و درست مي شود ، تا نيازي به مصلح نداشته باشد، بلكه در اين جهان آشفته، آن كس كه در پي حضرت مهدي(عج) است، مي بايست همان گونه باشد. او نبايد منحرف و غرق در فساد و تجاوز و ستم باشد. فردي كه مدّعي است خواهان مصلح جهاني است، اگر در ادعاي خويش صادق باشد، مي بايست پرهيزكار باشد. كسي كه خواهان چيزي باشد، مطمئناً به دنبال آن مي رود.
امّا جملة دوم، هم درست است كه پيشوايان اسلام فرمودند: حضرت مهدي(عج) با ظهورش جهان را پر از عدل مي كند، همان گونه كه پر از ظلم شده بود.(2)
يكي از نشانه هاي ظهور حضرت را زياد شدن هرج و مرج و فتنه ها و آشوب ها بيان نموده‌اند.(3) علامة‌ مجلسي در باب نشانه هاي ظهور، روايتي از امام صادق(ع) آورده كه در آن بيش از صد نوع گناه و انحرافات اخلاقي، اجتماعي، اعتقادي و فرهنگي كه در دوران غيبت، دامنگير جوامع اسلامي مي شود، پيش گويي شده است.(4)
زياد شدن اين فسادها در بين مردم، نوعي فراگير شدن ظلم و جور در جهان است.
حال اگر گفته شود: با توجه به اين كه فراگير شدن ظلم و فساد، يكي از نشانه هاي ظهور است، پس چرا در پي اصلاح باشيم و قبل از ظهور حضرت اصلاح معنا ندارد؟
پاسخ اين است كه: فراگير شدن ظلم به اين معنا نيست كه ديگر هيچ افراد خوبي در جامعه نيستند، بلكه زياد شدن بدي ها به معناي غلبه بدي ها بر خوبي ها است. سخن در محو و نابودي افراد صالح و درستكار نيست، بلكه زياد شدن ظلم و گناه و كم شدن افراد صالح است. در همان زمان كه همه جا را تباهي فرا گرفته و ابرهاي تيره گناه سايه افكنده، افراد پاكباخته، متعهد و صالحي زمينة قيام حضرت را آماده مي سازند و در حمايت از آن منجي بزرگ، به جهاد بر مي خيزند. حتي ممكن است انسان هايي كه خواهان پاكي و عدالت باشند، بسيار باشد ، اما قدرت و تبليغات و غلبه در دست كساني باشد كه فاسد اند و اگر چه اكثر انسان ها خواهان عدالت و پاكي و درستي و انسانيت هستند، اما توانايي تغيير را ندارند.
شهيد مرتضي مطهري مي گويد: منظور از فراگير شدن ستم آن است كه هر يك از شقي و سعيد، گروه حق و باطل، به نهايت كار خود مي رسند. ستمكاران و بدكاران، به نهايت درجه بدي و نابكاري مي رسند و نهيب آتش آنان همه را فرا مي گيرد. در اين هنگام كه صالحان در مظلوميت و استضعاف به سر مي برند و همة راه هاي چاره بر آنان بسته مي شود، مهدي(عج) ظهور مي كند و دنيا را پر از عدل و داد مي كند.(5)
كوتاه سخن: در آموزه هاي ديني مردم به تقوا فرا خوانده شده اند. در تقوا عنصر مبارزه با ناپاكي ها و امر به معروف نهفته است و اين حكايت از آن دارد كه مبارزه با ظلم و صالح بودن مصلحان، با پر شدن جهان از ستم منافات ندارد. اگر جز آن بود، نمي بايست معصومان(ع) عليه ناهنجاري ها مبارزه مي كردند و ديگران را به پارسايي فرا مي خواندند.

1. انبياء (21) آية 105.
   2. سليمان بن ابراهيم قندوزي، ينابيع الموده، ص 436.
   3. مجلسي، بحارالانوار، ج 51، ص 320.
   4. همان، ج 52، ص 256 _ 260.
   5. قيام و انقلاب مهدي، ص 66.