پرسش:

از بذل عنايت و لطف شما بابت جواب به سوال اينجانب كمال تشكر را دارم و با اميد به پروردگار تصميم به ازدواج گرفته ام ونيز براي مقام معظم رهبري آرزوي طول عمر و سلامت در سايه توجهات آقا امام زمان را خواستارم . اينجانب فردي مذهبي و مقيد مي باشم خواهمشندم در خصوص دو مسئله مهم يكي كار همسر و ديگري مهريه با توجه به وضع توضيح داده شده قبل مرا راهنمايي فرمائيد.

پاسخ:

با سلام و ادب

بعضي از قيود و محدوديتهايي كه در احكام و روايات در مورد زنان وارد شده است به منظور پاسداشت حريم عفاف و سلامت جامعه و از همه مهمتر حفظ كرامت و شخصيت واقعي زن متناسب با رسالت همسري و مادري مي باشد. و تجربه جهان غرب در آزاديهاي نامحدود براي ارتباط زنان و مردان در جامعه (به اعتراف انديشمندان جامعه غرب) تجربه بسيار تلخي است كه زمينه انحطاط خانواده و بدنبال آن سقوط جامعه در منجلاب شهوات را فراهم نمود، كه از اين رهگذر بيشترين ضرر و زيان نسيب زنان جامعه شد و در نتيجه كرامت و شخصيت زن به پايين ترين حد خود تنزل نمود.
بنابراين مي توان گفت در صورتي كه مرد به تنهايي مي تواند زندگي خود و فرزندانش را به خوبي تأمين كند و زن نيز از تخصص خاصي برخوردار نيست كه جامعه به تخصص آن نيازمند باشد، بهتر آن است كه مسؤوليت بزرگ فرزند پروري و تربيت فرزندان و همسرداري را به عهده بگيرد و با فراهم كردن محيط آرام خانه و تقويت كانون خانواده فرزندان صالح، سالم و رشد يافته اي را براي جامعه تربيت كند كه اين بزرگترين خدمت به جامعه است و مهمترين مسؤوليت يك زن در خانه است و اگر زن بتواند به خوبي از پس اين مسؤوليت مهم و حياتي بر آيد بزرگترين خدمت را به خود، خانواده و جامعه كرده است. زيرا بيشترين و مهمترين تأثير در تربيت و پرورش فرزندان را مادران ايفا مي كنند و برخي از روانشناسان معتقدند قسمت اعظم تربيت فرزند را مادر به عهده دارد.
امام خميني نيز فرموده اند «مرد از دامن زن به معراج مي رود» در عين حال اين بدان معني نيست كه زن در صحنه هاي اجتماعي به خصوص در مواردي كه از تخصص بالايي برخوردار است يا موفقيت هاي خاصي كه ضرورت پيدا مي كند وارد نشود مشروط بر آن كه حدود شرعي و اخلاقي مورد توجه و رعايت قرار گيرد.
در قرآن كريم از مهريه در سوره نساء، آيه 4 به «نحله» تعبير كرده است كه نزد اهل لغت و مفسرين حاوي دو معني است:
1- بدهي و دين: مهر يك حق براي زن و بر عهده مرد است نه بهاي زن؛ يعني، خداوند متعال در راستاي تعيين حقوق و تكاليف زن و مرد، از جمله حقوق زن و تكاليف مرد، مسأله مهريه را قرار داده است، در مقابل برخي حقوق براي مرد جعل شده است و يك سري محدوديت‏هايي براي زنان منظور شده است.
2- هبه و بخشش بدون عوض: همان طور كه راغب اصفهاني در كتاب ارزشمند «المفردات» مي‏نويسد: به عقيده من اين كلمه از ريشه «نحل» (به معني زنبور عسل) آمده است زيرا بخشش و عطيه شباهتي به كار زنبوران عسل در دادن عسل دارد.
براي آگاهي بيشتر ر.ك: كتب تفسيري، ذيل آيه 4 سوره نساء، خصوصا تفسير نمونه، ج 3، ص 262 - 265.
اما در رابطه با اين كه چرا مهريه و نفقه زن، بر مرد واجب است؟ در جواب به نكات چندي بايد توجه داشت:
الف) ساختار وجودي زن، با مشاغل حادّ و سخت، سازگار نيست. شما بارداري و زايمان و سپس شيردادن فرزند را در نظر بگيريد، نوعا اين گرفتاري‏هاي طبيعي كه براي زن وجود دارد، او را از بسياري مشاغل باز مي‏دارد. بنابراين مرد، بايد در صدد درآمد و پرداخت هزينه زن و فرزند خويش باشد.
ب ) اصولاً زن، زندگي و وجود خويش را در اختيار شوهر قرار مي‏دهد. بنابراين مرد هم بايد در ازاء آن انجام وظيفه نمايد.
ج ) اگر دقت كنيم، مي‏بينيم كه نوعا مرد است كه به خواستگاري زن مي‏رود. بر اين اساس وقتي زن جواب مثبت داد، مرد نيز بايد مسؤوليت حفظ و نگه‏داري از زن و تأمين غذا و لباس و مسكن او را بر عهده بگيرد.
د ) در صورت از دست دادن شوهر (با طلاق و يا فوت مرد) زن نيازمند هزينه زندگي است. بنابراين بايد از او حمايت شود و نبايد او را به حال خود رها كرد. پس بايد سرمايه‏اي به عنوان «مهر» علاوه بر ارث، در اختيار زن قرار گيرد؛ مگر آنكه مهر خويش را، قبلاً از مرد گرفته باشد.
از نظر اسلام در عقد ازدواج لازم است مهريه اي قرار داده شود خواه كم و خواه زياد كه مقدار آن بستگي به توافق زن و شوهر دارد و طبق بعضي از روايات كمتر از ده درهم مكروه است (بحار، ج 103، ص 347).

طبق يك قول، مهريه حضرت زهرا(س) معادل 500 درهم بوده كه 250 مثقال نقره مي‏شود كه اگر قيمت يك مثقال نقره را امروز هزار تومان حساب كنيم 250 هزار تومان مي‏شود ، (احقاق الحق، قاضي نوراللّه‏ شوشتري، ج 8، ص 351).
البته شرعا حد مشخصي براي مقدار مهريه قرار داده نشده است، لكن در روايت آمده كه بهترين زنان شما آنهايي هستند كه مهر آنان كم باشد.
به نظر ما امروز براي اين كه ازدواج جوانان دچار مشكل نشود، بر همه افراد مؤمن لازم است از قرار دادن مهريه‏هاي سنگين بپرهيزند و متقابلاً از خانواده دختر هم توقع جهيزيه‏هاي سنگين نداشته باشند. به طور كلي بايد بدانيم كه دين اسلام، ديني است كه در تمام ابعاد طرفدار ميانه‏روي در امور است «جعلناكم امه وسطا» (سوره بقره، آيه 143) و چه خوب است در این مسأله اصل در همه جهات زندگي مد نظر باشد.
نهاد نمايندگي ولي فقيه در دانشگاهها