پرسش:

شرایط پذیرفته شدن دعا چیست؟

پاسخ:

با سلام و ادب

در جواب پرسش شما به چند روایت اشاره می کنم تا به پاسخ خود برسید:

1. درروایت صحیح(1) حارث بن مغیره از امام ششم علیه السلام وارد شده ، بپرهیزید هرگاه یکی از شما چیزی از حاجات دنیا یا آخرت می خواهد از خدا بخواهد . تا ابتداءً خداوند عزوجل را ثناء گفته ، مدح کند و درود ( صلوات ) بر پیغمبر ( وآل آن حضرت ) صلی الله علیه و آله بفرستد . سپس حاجات خود را درخواست نماید .

2. در خبر معتبر(2) دیگر ، محمد بن مسلم از آن حضرت ذکر کرده ، که در کتاب امیرالمؤمنین علیه السلام آمده ، که ستایش قبل از درخواست است . پس هرگاه خداوند را می خوانی . تمجید کن . پرسید ( راوی ابن بکیر ) چگونه خداوند را تمجید نمایم ؟ فرمود : می گویی : یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ، یَا فَعَّالاً لِما یُرِیدُ، یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ ، یَا مَنْ هُوَ بِالمَنْظرِ الأعْلی ، یا مَنْ هُوَ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ .

3. در روایت(3) دیگری که علامه مجلسی آن را صحیح خوانده . معاویه بن عمار از امام ششم علیه السلام ذکر کرده که همانا ستایش است . سپس ثنا گفتن ، سپس اعتراف به گناه ، سپس درخواست کردن . همانا ( واللّه بنده ای از گناه خارج نشود مگر به اقرار ، و نظیر آن .

4. روایتی دیگر(4) معتبر از معاویه از امام علیه السلام است تا اعتراف به گناه .

5. و در صحیح دیگر از حارث بن مغیره از امام ششم(5) علیه السلام داریم که هرگاه خواستی دعا کنی . پس خداوند عزوجل را تمجید کرده ، و سپاس گزار و تسبیح و تهلیل کرده ، و ثنا کن . و درود ( صلوات ) بر پیغمبر و آل آن حضرت بفرست . سپس بخواه ، عطاء می شوی .

6. و در صحیح(6) عیص بن القاسم از آن بزرگوار آمده ، هرگاه کسی از شما حاجت درخواست می کند . پس ثناء بر پروردگار گفته و مدحش نماید . تا آنجا که هنگامی که حاجت درخواست کردید . پس خداوند عزیز جبار را تمجید کرده و مدح گفته ثناء کنید . می گویی : اللّهُمَّ یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطی، وَیَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ، وَیَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ . یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ، یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ ، یَا مَنْ لَمْ یَتَّخِذ صاحِبَهٌ وَلاَ وَلِدا ، یَا مَنْ یَفْعَلُ ما یَشَاءُ، ویَحْکُمُ ما یُریِد ویَقضی ما أحَبَّ ، یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ، یَامَنْ هُوَ بِالمَنْظَرِ الأعلی ، یَامَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیء ، یا سَمیعُ یا بَصیرُ . و بسیار نام های خداوند عزوجل را بیاور . همانا نام های خداوند بسیار است و درود بر محمد وآلش ( صلوات ) بفرست و بگو : اللّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، ما اکُفُّ بِهِ وَجْهِی وَاُؤَدِّیِ بِهِ عَنْ اَمانَتی ، وَاصِلُ بِهِ رَحِمِی . وَیَکُونُ عَوْناً لی فی الحج والعمره .

و در ذیل این روایت دارد ، که مردی داخل مسجد شد . دو رکعت نماز خواند . سپس از خداوند عزوجل سؤال کرد . پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود بشتاب از خداوند درخواست کرد . دیگری آمد دو رکعت نماز خواند . سپس ثناء بر خداوند عزوجل گفت ، و درود بر پیغمبر و آل حضرت صلی الله علیه و آله فرستاد . حضرت فرمود : درخواست کن . اعطاء می شوی ( خواسته ات به تو داده می شود . ) در روایت(7) معتبر خصال در حدیث اربعمأه از حضرت امیر علیه السلام وارد شده . درخواست بعد از مدح است . پس خداوند عزوجل را مدح کرده سپس حاجتها را درخواست کنید . ثناء بر خدای عزوجل گفته و مدحش کنید پیش از درخواست ، ای صاحب دعاء چیزی که روا نیست ( حلال نیست ) و نمی شود درخواست مکن ) و نظیر همین ذیل در روایت ابی کهمس(8) از امام ششم علیه السلام وارد شده .

شرط دیگر صلوات بر پیغمبر و آل آن حضرت است ، در چندین روایت دارد که دعاء پیوسته محجوب است ( ممنوع از استجابت و بالارفتن است ) تا صلوات بر محمد وآل محمد بفرستد . صحیح(9) هشام بن سالم از امام ششم علیه السلام و نظیر آن روایت مسند صفوان(10) جمال ، و قریب به آن مسند حارث اعور(11) از امیرالمؤمنین علیه السلام است .

پی نوشت ها:
1. مرآه العقول : 12/59 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 31/1 ، أبواب الدعاء .
2. مرآه العقول : 12/59 61 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 31/3 ، أبواب الدعاء .
3. مرآه العقول : 12/63 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 31/5 ، أبواب الدعاء .
4. مرآه العقول : 12/64 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 باب 31/5 ابواب الدعاء .
5. مرآه العقول : 12/64 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 31/6 ، أبواب الدعاء .
6. مرآه العقول : 12/64 الی 71 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 31/2 ، أبواب الدعاء .
7. وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 31/10 ، أبواب الدعاء .
8. مرآه العقول : 12/71/72 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 31/4 ، أبواب الدعاء .
9. مرآه العقول : 12/86 الی 89 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، 36/5/12 ابواب دعاء .
10 مرآه العقول : 12/99 ؛ وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 36/1 ، أبواب الدعاء .
11. وسائل الشیعه : 4 7 ، باب 36/16 ، أبواب الدعاء .