پرسش:

سلام

ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عند نکفرعنکم سیائکم
اگر از گناه بزرگی که از آن نهی می شوید پرهیز کنید گناهان کوچک شما را می پوشانیم نسا 31)گناهان کبیره کدامین گناهان هستند ؟

پاسخ:
سلام
در پاسخ گناهان كبیره توجه به چند نكتة اساسی اشاره میکنم:
1ـ گناه به معنی خلاف است و در اسلام هر كاری كه بر خلاف فرمان خدا باشد، گناه است، مخالفت امر خدا، هر اندازه كوچك باشد، چون در پیشگاه عظمت الهی واقع می شود، بزرگ است. اما اینكه برخی گناهان كوچك و صغیره شمرده شده، نسبت به گناهان دیگری است كه كبیره دانسته شده اند. اما از این منظر كه گناه نافرمانی حق تعالی است، نمی توان هیچ گناهی را كوچك شمرد، چه این كه كوچك شمردن گناه، از گناهان كبیره است (كه در صورت عدم توبه) بخشیده نمی شود.(اصول كافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج 3، ص 394.)
از پیامبر اكرم(ص) روایت شده كه "به كوچكی گناه منگرید، بلكه به بزرگی كسی بنگرید كه نسبت به او گستاخی كرده اید".(بحار الانوار،ج77، ص 168.)
2ـ علمای اسلام با استفاده از آیات و روایات، گناهان را در مقایسة با خود آن‌ها و آثار و نتایج آن، به دو دسته صغیره و كبیره تقسیم كرده اند. این كه ملاك و معیار در شناخت گناه صغیره از كبیره چیست، میان علما اختلاف نظر وجود دارد. امور زیر را به عنوان ملاك گناه كبیره ذكر كرده اند:
الف) هر گناهی كه در قرآن بر آن وعدة عذاب داده شده است.
ب) هر گناهی كه در اسلام برای آن "حدّ" تعیین شده است، مثل شرابخواری، زنا و....
پ) هر گناهی كه بیانگر بی اعتنایی و بی حرمتی به  است.
ت) هر گناهی كه از طرف شرع مقدّس، با شدت و تهدید از آن نهی شده باشد.
ث) هر گناهی كه در قرآن یا سنّت پیامبر اكرم و ائمه اطهار(ع) به كبیره بودن آن تصریح شده است.
3ـ در روایات، شمار گناهان كبیره متفاوت ذكر شده است. در بعضی روایات هفت گناه و در برخی نوزده گناه.
همین طور علمای اسلام آن را هفت و برخی ده و برخی بیست و بعضی سی و چهار و بعضی چهل و برخی بیشتر ذكر كرده اند. از مجموعة روایات و كلمات بزرگان دین می توان فهمید آن چه ذكر شده، به عنوان نمونه‌ها و مصادیقی از گناهان كبیره است.
جهت آگاهی بیشتر به كتاب "گناه شناسی" اثر استاد محسن قرائتی كه توسط آقای محمد محمدی اشتهاردی تنظیم و نگارش یافته، یا كتاب كیفر گناه و آثار و عواقب خطرناك آن "تألیف سید هاشم رسولی محلاتی و كتاب گناهان كبیره" آیت الله دستغیب مراجعه شود.
امام خمینی گناهان زیر را به عنوان گناهان كبیره مطرح كرده است:
1ـ نومیدی از رحمت خدا 2ـ ایمنی از مكر الهی 3ـ دروغ بستن به خدا و پیامبر 4ـ قتل 5ـ عاق پدر و مادر 6ـ خوردن مال یتیم7ـ نسبت زنا دادن 8ـ فرار از جنگ و جهاد 9ـ قطع رحم 10ـ سحر و جادو 11ـ زنا 12ـ لواط 3ـ سرقت 14ـ قسم دروغ 15ـ كتمان شهادت 16ـ شهادت به ناحق دادن 17ـ عهد شكستن 18ـ بیش از ثلث وصیت كردن 19ـ شراب نوشیدن 20ـ ربا خوردن 21ـ برای كار حرام مزد گرفتن 21ـ قمار بازی 22ـ خوردن گوشت مردار و خوك و خون و میته 24ـ در وزن خیانت كردن 25ـ هجرت به جایی كه انجام وظیفه دینی ممكن نیست 26ـ كمك به ظالم 27ـ اعتماد به ظالم 28ـ حبس حقوق مردم 29ـ دروغ 30ـ تكبّر 31ـ اسراف 32ـ خیانت به امانت 33ـ غیبت 34ـ سخن چینی 35ـ سرگرمی به لهو و لعب 36ـ سبك شمردن حج 37ـ ترك نماز 38ـ ندادن زكات 39ـ اصرار بر گناهان كوچك.(تحریرالوسیله، ج 1، ص 274.)
از آیاتی استفاده می شود همة گناهان صغیره و كبیره با توبه بخشیده می شود: مثلاً می فرماید: بگو ای بندگان من كه بر خود اسراف ستم و ستم كرده اید، از رحمت خداوند نومید نشوید كه خدا همه گناهان را می آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است".( زمر (39) آیة 53.)
آیه با كلمه "جمیعاً" تصریح دارد بر این كه توبه عمومیت دارد و همة گناهان را شامل می شود.
در آیة دیگر آمده است: "هر كس از شما كار بدی از روی نادانی كند، سپس توبه و اصلاح نماید، مشمول رحمت خدا می شود كه خدا آمرزنده و مهربان است".
در این آیه هر گونه عمل سوء كه تمام گناهان را فرا می گیرد، قابل توبه و بازگشت ذكر شده است.
در آیه دیگر همة مؤمنان را مخاطب قرار داده و می فرماید: "ای مؤمنان، همگی به سوی خدا باز گردید تا رستگار شوید" واژة "جمیعاً" دلیل بر این است كه هر گناهكاری دعوت به توبه شده است. اگر توبه دارای شمول و عموم نباشد، چنین دعوتی صحیح نیست.(مكارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ج 1، ص 227.) پس صغیره یا كبیره بودن گناه تأثیری در قبولی یا عدم پذیرش توبه ندارد. ملاك، احراز شرایط توبه یعنی پشیمانی از گناه و عزم بر ترك آن و تدارك و جبران حق الله و حق الناس می باشد.موفق باشید.