پرسش:

بسم الله الرحمن الرحیم

با عرض سلام و تسلیت به مناسبت ایام محرم حسینی و اسارت اهل بیت أن حضرت.

بنده كاملا حضرت امام خمینی ره را قبول دارم و برای بنده محترم است اما سوالی كه من دارم و تا كنون از افراد متعددی سوال كرده ام اما جواب قانع كننده ای نداده اند این است كه برای چه علتی ما با شنیدن نام حضرت محمد و اهل بیت أن حضرت علیهم السلام یك صلوات میفرستیم ولی با شنیدن نام امام خمینی سه صلوات؟ برخی جواب میدادند كه ما در صلوات برای هر كسی بفرستیم می كوییم اللهم صل علی محمد و أل محمد و نمیگوییم اللهم صل علی خمینی یا ... اما این جواب قانع كننده نیست چرا كه اكر ما برای احترام صلوات میفرستیم احترام مرحوم امام خمینی از حضرت محمد(ص) كه بیشتر نیست و اگر برای احترام نیست و بحث دیكری مطرح است أنرا بیان فرمایید. با تشكر فراوان

پاسخ:

با سلام و ادب و تشکر از  حسن ارتباط و اعتماد شما

در مراسم نمازجمعه تهران پیش از خطبه ها آیت الله محمد تقی فلسفی با اشاره به نقش روحانیت در انقلاب گفت: مگر مصدق جرات داشت در برابر شاه بایستد اما این فقط امام است که در مقابل شاه ایستاد. وی در ادامه به دلایل فرستادن سه صلوات پس از نام بردن از امام خمینی پرداخت و اظهار داشت: یک صلوات برای نفی شیطان بزرگ آمریکاست، صلوات دیگر برای نفی صهیونیست که شیطان کوچک است، فرستاده می شود و  سوم هم  برای نفی ملی گراها و گروهک های ضد انقلاب فرستاده می شود.

بنابه نظر اکثر فقهای معاصر، صلوات فرستادن هنگام ذکر شدن نام پیامبر اکرم(ص) مستحب مؤکد است، فرستادن صلوات به صورت مطلق هم در هر جا که باشد مستحب است و دارای فضیلت. در مورد فرستادن صلوات هنگام آمدن نام امام خمینی و این که چرا هنگام بردن نام ائمه صلوات فرستاده نمی شود وجه خاصی ندارد.

در روزهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مردم از لفظ «صحیح است» و یا کف زدن برای تأیید و تشویق استفاده می کردند که بعدها تکبیر جایگزین آن شد. همچنین استفاده از صلوات جهت احترام و تأیید از گذشته میان مردم متدین مرسوم بوده است و هرگاه می خواستند بیشتر احترام بگذارند صلوات ها تکرار می کردند. بنابراین پیام تکرار صلوات به ویژه در مقطع زمانی خاص، به عنوان اعلام وفاداری و خار در چشم دشمنان است که در ضمن دارای محتوای معنوی نیز می باشد لذا هیچگونه منافاتی با احترام به پیامبر(ص) و ائمه(ع) ندارد. چنانکه در هنگام شنیدن وصف خاص امام زمان(عج) برای احترام مردم می ایستند در صورتی که به طور یقین مقام پیامبر(ص) از مقام زمان(عج) پایین تر نیست و چنین کاری بی احترامی به پیامبر(ص) تلقی نمی شود.

ذکر صلوات برمحمد وآل محمد، از با فضیلت ترین و پرخاصیّت ترین ذکرهاست و محتوای آن، فرستادن سلام و صلوات خدا بر پیا مبر و اهل بیتش می باشد؛ بنا بر این هر قدر صلوات بیش تر فرستاده شود، رحمت و درود بیش تر خداوند نصیب پیامبر و اهل بیت معصومش شامل می شود. پس در هنگام شنیدن نام رهبر درحقیقت بر او صلوات نمی فرستیم، بلکه بر پیامبر صلوات می فرستیم. به هر حال، این یک حرکت سیاسی بود که از اوایل پیروزی انقلاب تا به حال به عنوان یک عادت پسندیده باقی مانده است.

امام خمینی که در عصر کنونی توانست با رهبری بی نظیر خود یک نهضت دینی را بنیان نهد، وقتی نام ایشان در زمان حیاتشان برده می شد، یک بار صلوات می فرستادند. این حرکت مردم برای تعظیم شعائر الهی و عظمت شخصیّت رهبر کبیر انقلاب بود تا بدین وسیله بینی دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی به خاک مالیده شود، اما پس از رحلت جانگداز آن بزرگوار و جانشینی مقام معظم رهبری حضرت آیة الله خامنه ای، مردم مسلمان و قدر شناس ایران برای تأیید و تشویق ایشان و تعظیم شعائر الهی چنین بنا گذاشتند که یک بار برای امام خامنه ای و سه بار برای امام خمینی صلوات بفرستند.
گفتنی است سه بار صلوات ‌فرستادن برای امام خمینی و یک بار برای رهبر معظم انقلاب و یک بار برای پیامبر(ص)، علامت ارزشگذاری بیش تر و یا مساوی قرار دادن شخصیّت امام خمینی و رهبری نسبت به پیامبر نیست؛ بلکه بدین دلیل است که امام خمینی و آیة الله خامنه ای، نام و راه و سنت پیامبر بزرگ را زنده کردند و بالاتر از این، طمع دشمنان دین و انقلاب این مملکت را قطع و آنان را مأیوس کردند. بنا براین یک بار و سه بار صلوات فرستادن، نوعی مبارزه سیاسی به نفع نهضت اسلامی با محوریت امام خمینی و رهبری نهضت او است.

جنبه دیگری که این مسئله دارد، این است که اقتضای زمان فعلی بزرگداشت مقام و منزلت این بزرگان است که اسلام حقیقی را زنده نموده و علمدار و پرچم دار نهضت رسول الله (ص) هستند . هر چقدر این بزرگان مورد تأیید و تعظیم واقع شوند ،در واقع اهل بیت و رسول خدا (ص) و راه و روش ایشان تأیید و تعظیم می شود، زیرا حکومت و رهبری این علما در طول و امتداد رهبری معصومین (علیهم السلام) است ،نه اینکه در عرض و مقابل ولایت ایشان باشد چنان که ولایت معصومین نسبت به ولایت خداوند همین حالت را دارد . همان طور که بزرگداشت معصومین توهین به خداوند متعال نیست، تعظیم علما نیز توهین به معصومین محسوب نمی شود. برای تعظیم علما، درود بر محمد و آل محمد انتخاب شده است. اگر کسی می خواست ایشان را در عرض و مقابل معصومان قرار دهد، دیگر با شنیدن نام ایشان، بر محمد و آل محمد درود نمی فرستاد. بنابراین موقعیت فعلی جهان اقتضا دارد که علمداران مبارزه با فرعونیان زمان تأیید و تعظیم شوند . تأیید و تعظیم این علمداران در واقع تأیید و تعظیم اصل آن سپاه و فرمانده آن است.

حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار فرماندهان لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) چنین نقل کرده اند:

"در دوران پیش از پیروزی انقلاب، بنده در ایرانشهر تبعید بودم. در یکی از شهرهای همجوار، چند نفر آشنا داشتیم که یکی از آن ها راننده بود، یکی شغل آزاد داشت و بالاخره، اهل فرهنگ و معرفت، به معنای خاص کلمه نبودند. به حسب ظاهر، به آن ها عامی اطلاق می‌شد. با این حال جزو خواص بودند. آن ها مرتّب برای دیدن ما به ایرانشهر می‌آمدند و از قضایای مذاکرات خود با روحانی شهرشان می‌گفتند. روحانی شهرشان هم آدم خوبی بود؛ منتها جزو عوام بود. ملاحظه می‌کنید! راننده‌ کمپرسی جزو خواص، ولی روحانی و پیشنماز محترم جزو عوام! مثلاً آن روحانی می‌گفت: «چرا وقتی اسم پیغمبر می‌آید، یک صلوات می‌فرستید، ولی اسم «آقا» که می‌آید، سه صلوات می‌فرستید؟!» نمی‌فهمید. راننده به او جواب می‌داد: روزی که دیگر مبارزه‌ای نداشته باشیم؛ اسلام بر همه جا فائق شود؛ انقلاب پیروز شود؛ ما نه تنها سه صلوات، که یک صلوات هم نمی‌فرستیم! امروز این سه صلوات، مبارزه است! راننده می‌فهمید، روحانی نمی‌فهمید."

درود و صلوات‌ بر پيامبر(ص) و آل‌ پيامبر:بسيار ثواب‌ دارد. در روايت‌ آمده‌ است‌ كه‌ پيامبر(ص) فرمود:"من‌ صلي‌ علي‌ محمد و علي‌ آل‌ محمد مأة‌ مرة‌ قضي‌ الله‌ تعالي‌ له مأة‌ جاحة‌ ؛ هر كس‌ صد مرتبه‌ صلوات‌ بر محمد و آل‌ محمد بفرستد، يكصد حاجت‌ او بر آورده‌ مي‌شود.[1]
باز پيامبر(ص) فرمود: "هر كس‌ يك‌ صلوات‌ بر من‌ بفرستد، خدا ده‌ درود بر او مي‌فرستد و ده‌ گناه‌ از او ريخته‌ و ده‌ درجه‌ براي‌ او بالا برده‌ مي‌شود".1[2]
باز فرمود: "سزاوارترين‌ مردم‌ و نزديك‌ترين‌ افراد روز قيامت‌ به‌ من‌ كسي‌ است‌ كه‌ بيش‌تر درود بر من‌ بفرستد".[3]
در قرآن‌ آمده‌ است‌:"ان‌ الله‌ و ملائكته‌ يصلون‌ علي‌ النبي‌ يا أيها الذين‌ آمنوا صلوا عليه‌ و سلموا تسليما؛2[4] خدا و ملائكه‌اش‌ بر پيامبر درود مي‌فرستند. اي‌ مؤمنان‌، بر او درود و
سلام‌ بفرستيد."
 بنابراين‌ اولا درود و صلوات‌ بر محمد و آل‌ محمد ثواب‌ فراواني‌ دارد و هنگام‌ شنيدن‌ نام‌ پيامبر مي‌توانيم‌ بيش‌ از يك‌ صلوات‌ بفرستيم‌. منعي‌ در كار نيست‌، اگر كسي‌ بخواهد بعد از شنيدن‌ نام‌ پيامبر مثلا صد صلوات‌ بفرستد هيچ‌ كس‌ نگفته‌ است‌ فقط‌ بايد يك‌ صلوات‌ بفرستيم‌.
 ثانياً صلولات بر پیامبر به‌ هر دليل‌ و انگيزه‌ كه‌ فرستاده‌ شود، مطلوب‌ است‌ مگر اين‌ كه‌ باطلي‌ تأييد شود، مثلا شخص‌ گمراهي‌ حرفي‌ بزند، ما براي‌ تأييد او صلوات‌ بفرستيم‌ يا الله‌ اكبر بگوئيم‌ ، یا خدای نکرده صلوات  از روی تمسخر نباشد.
 ثالثاً: فرستادن‌ صلوات‌ با بردن‌ نام‌ امام‌ خميني‌ ازیادگار دوران انقلاب و مبارزه با رژیم ستم شاهی است که رهبر این ملت را به زندان انداخت و مدت پانزده سال تبعید نمود و قیام مردم را به شدید ترین وجهی سرکوب می کرد . مردم‌ متدين‌ ايران‌ براي‌ مقابله‌ با شاه‌ و دستگاه‌ ظالمانة‌ او هنگامي‌ كه‌ نام‌ امام‌ خميني‌ برده‌ مي‌شد، به‌ عنوان‌ مبارزه‌ با رژيم‌ طاغوت‌، سه‌ بار صلوات‌ مي‌فرستادند. این رسم با توجه به مستحب بودن صلات و درود بر پیامبر و خاندان بعد از انقلاب نیز کم و بیش ادامه یافت ، در عین حال که عشق مردم به امام همچنان باقی و مستدام و بلکه افزون بود.

1- صادق‌ احسانبخش‌، آثار الصادقين‌، ج‌ 11، ص‌ 209 به‌ نقل‌ از فرائدالسحطين‌، ج‌ 1، ص‌ 28 و 24.
2- همان.
3- همان‌، ص‌ 211، به‌ نل‌ از كنز العمال‌، ج‌ 1، ص‌ 489.
4- احزاب‌، (34)، آية‌ 56.