توضیحاتی درباره ازلی بودن خداوند

پرسش:

در مورد ازلي بودن خداوند توضيح دهيد؟

پاسخ:

با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم

از ارتباط جنابعالی با سایت طلبه پاسخگو سپاسگزاریم

 در پاسخ به اين سوال مي توان گفت: خدا وجودي ازلي، ابدي، نامحدود، غير متناهي و برتر از زمان و مكان است و لذا مسئله زمان در مورد ذات حق مطرح نمي شود و رمزش اين است كه خداوند موجودي بي نياز است و بدون هيچ قيد و شرطي وجود دارد، اگر موجودي معلول و نيازمند به موجود ديگري باشد وجودش تابع آن خواهد بود و با مفقود بودن علتش به وجود نخواهد آمد.

معدوم بودن موجودي در برهه اي از زمان نشانه نيازمندي و ممكن الوجود بودن آن است چون خداوند واجب الوجود است و نيازمند موجودي نيست هميشه خواهد بود، بدين ترتيب دو صفت براي خدا ثابت مي شود: يكي ازلي بودن يعني در گذشته سابقه عدم نداشته و ديگر ابدي بودن يعني در آينده هيچ گاه معدوم نخواهد شد يعني از ازل بوده و خواهد بود. قرآن مجيد مي فرمايد: "هو الاول و الآخر؛(1) او اول و آخر است".

امير مؤمنان(ع) فرمود: "براي اول بودن خداوند آغازي نيست و براي ازليت او پاياني نخواهد بود".(2) چون هستي اش از درون ذات او است نه از بيرون يعني واجب الوجود است نه اين كه پايان گيرد يا آغازي داشته باشد بنابراين از ازل بوده و تا ابد خواهد بود.

به تعبير ديگر ازلي بودن به معناي اين است كه خداوند متعال از هر چه كه از حيث زمان تصور كنيم بوده و نمي شود زماني را فرض كرد كه نبوده و بعد هستي پيدا كرده است، دليل ازلي بودن خدا عقل است، عقل مي گويد: اگر خدا ازلي نباشد (يعني نبوده و سپس بود شده است) پس بايد حادث و معلول باشد و هر چه حادث و معلول است محتاج علت و سببي است و اين عيب و نقص بر خدا محسوب مي شود ولي خدا محتاج نيست و غني بالذات و صمد و بي نياز است، بنابراين عقل گزارش مي دهد كه خدا مسبوق به عدم نبوده بلكه از اول بوده است.

تمام كساني كه به وجود خدا معتقدند او را ازلي و ابدي مي دانند و اين دو وصف از هم جدا نيست زيرا يك وجود ازلي نمي تواند عمر و زمان محدودي داشته باشد وگرنه ازلي نخواهد بود و هنگامي كه وجود او نامحدود باشد ابدي خواهد بود. تمام دلايلي كه براي اثبات وجود خدا آورده مي شود صريحآً يا به اشاره واجب الوجود بودن خدا را اثبات مي كند و واضح است كه واجب الوجود يعني كسي كه هستي اش از ذات خود او و ازلي و ابدي است و اين موجودات ممكن الوجود اند كه روزگاري نبودند و بعد حادث شدند و پس از مدتي مي ميرند و نابود مي شوند و واجب الوجود هرگز چنين نيست.(3)

1. حديد (57) آيه 3.
2. نهج البلاغه خطبه 163، ترجمه محمد دشتي، ص 306.
3. مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، ج 4، ص 187.