تعریف "اصل مثبت" در اصول فقه چیست؟

پرسش:

اینجانب دانشجوی حقوق خصوصی هستم. پیرامون اصل مثبت اطلاعاتی میخواستم

پاسخ:

با عرض سلام و آرزوي موفقيت براي شما
از مکاتبه و ارتباط با سایت طلبه پاسخگو سپاس گزاریم.
پاسخ - هرحکمی موضوع لازم دارد . حال اگر موضوعی، هم خودش وهم لوازمش حکم شرعی داشته باشد ،همین که علم یقینی به ثبوت ووجود موضوع پیدا کردیم حکم موضوع وحکم لوازم موضوع مترتب می شود مثلا اگر کسی نذر کرده باشد که چنانچه آقای ناصر ریش درآورده باشد  صد تومان صدقه بدهد ،وچند سال بعد یقین پداکرد که ناصر زنده است، دراین صورت باید صدقه بدهد، چون لازمه عادی زنده بودن، ریش درآوردن درسن معینی است ،ووقتی خود موضوع بالوجدان وبه طور یقینی ثابت شود لوازمش نیز بالوجدان ثابت می گردد  
اما اگر موضوع با علم یقینی وبالوجدان ثابت نشد بلکه بواسطه اجرای استصحاب موضوع را ثابت کردیم در این جا مورد گفتگو است که آیا با ثبوت موضوع، آثار واحکام لوازمش هم مترتب می شود یانه فقط آثار خود موضوع ثابت می شود؟  مثلا در مثال بالا می دانستیم ناصر زنده است وبعد شک نمودیم حالا هم زنده است یا نه؟ با استصحاب زنده بودن ناصر زنده بودن وی ثابت می شود واحکام حیاتش ازقبیل حرمت تصرف در اموالش وحرمت ازدواج با زنش مترتب می شود،ولی آیامی توانیم بگوییم حال که زنده است(باتوجه به این که زنده بودن با استصحاب ثابت شده) پس ریش هم درآورده  پس لازم است صدقه بدهیم؟ دراین جا قول مشهور این است که بااستصحاب موضوع ،  آثار واحکام شرعی لوازم عقلی وعادی آن موضوع  بار نمی شود ،واین را می گویند اصل مثبت ،یعنی اگر بااستصحاب موضوعی بخواهند حکم لازم عادی آن موضوع را (ریش در آوردن که لازمه عادی زنده بودن است) اثبات کنند وسپس بگویندباید صدقه داد،دراین صورت می گویند این استصحاب حجیت ندارد چون اصل مثبت است ،یعنی اصلی است که با اجرایش می خواهیم احکام لوازم موضوع را مترتب وثابت  کنیم واین هم درست نیست  (1)
1 آ یت الله مشگینی، اصلاحات الاصول،ص59