پرسش:
وقتي براي سخنراني يا کنفرانس در جايي حاضر مي شوم احساس لرز تمام بدنم را فرا مي گيرد و خيلي هول مي شوم نمي دانم براي چه؟ اصلا اعتماد به نفس ندارم چگونه مي توانم بر احساس لرز خود غلبه کنم.
پاسخ:
با سلام و ادب
خوب سخن گفتن و سخنورى مهارتى است كه با داشتن برخى ابزارهاى لازم با تمرين و ممارست بدست مىآيد. و همانطور كه يكى از سخنرانان زبر دست گفته يك هنر است طبيعى است در هر هنرى اصول خاص خود و شيوههاى مشخص دارد. ما در اينجا به برخى اصول و روشهاى لازم براى تقويت قدرت نطق و سخن گفتن اشاره مىكنيم و اميدواريم مفيد واقع شود.
1. قبل از هر چيز بايد خزينهى لغات خود را گسترش داد. در صورتى كه انسان از واژهها، كلمات و جملات تركيبى و اصطلاحات زيادى در حافظهى خود داشته باشد هنگام سخن گفتن به دنبال كلمه و جملهاى نخواهد گشت و از كلمات مختلف و متكثرى كه در حافظه خود دارد استفاده كرده و متوقف نخواهد شد. و اين امر در گرو مطالعه زياد است بنابراين بايد زياد مطالعه كرد مطالعه در زمينههاى مختلف و مورد علاقه.
2. آشنايى با ادبيات فارسى كه نقش زيادى در جملهبندى و تركيب جملات دارد، شرط دوم پيدا كردن اين مهارت است. در اين زمينه خواندن متون ادبى مثل گلستان و بوستان سعدى و نظاير آن در فصاحت و بلاغت مؤثر است.
3. تمرين و تكرار شرط اساسى اين هنر و مهارت است. در هر موقعيتى هر چند كوچك و با تعدادى اندك موضوعى را آماده كرده دربارهاش با ديگران به گفتگو و تبادل نظر، بپردازيد و با شهامت كامل دربارهى آن موضوع (كه قبلاً دربارهاش خوب فكر كردهايد و يا مطالعه داشتهايد) سخن بگوئيد. مثلاً درسهاى خود را براى همكلاسى خود بيان كنيد (اصطلاحا به قول طلاب حوزوى مباحثه كنيد) و يا در كلاس درس، بطور پيشنهادى موضوعى را انتخاب نموده و كنفرانس بدهيد و يا حتى در اتاقتان با دوست و هم اتاقى خود مطلبى را آماده كرده براى آنها بازگو كنيد و... و به طور كلى به هر مناسبتى و در هر موقعيتى به ايراد سخن بپردازيد. البته لازمهى اين امر تسلّط نسبى شما بر موضوع و مطلب مورد نظرتان است.
4. اعتماد به نفس شرط موفقيت در خوب سخن گفتن و سخنرانى است اگر فرد از اعتماد به نفس كافى برخوردار نباشد در سخن گفتن ناتوان است و خجالت كشيده و نمىتواند در حتى گفتگوهاي كوتاه با دوست جديد و ناآشناى خود موفق شود.
5. قبل از حرف زدن، خوب فكر كنيد و جملات و كلمات را آماده كرده و در ذهن خود به آنها ترتيب منطقى دهيد.
6. با افرادى كه از اين مهارت برخوردارند ارتباط نزديكتري داشته باشيد و يا به نوارهاى آنها گوش داده و دربارهى چگونگى ورود و خروج به سخنرانى و صحبتهاى او خوب دقت كنيد.
در برخورد و معاشرت با ديگران سعي كنيد:
1- در دادن سلام پيش قدم باشيد.
2- بعد از سلام با جملات مرسوم , احوال پرسي كنيد و تا از شما جدا نشده اند سعي كنيد از آن ها جدا نشويد.
3- تلاش كنيد كه در كارهاي اجتماعي در محيط خانه , مدرسه و دانشگاه مانند اردو و بازي هاي دسته جمعي شركت كنيد و نقش فعالي را بپذيريد.
4- هنگام صحبت با ديگران يا در مقابل جمع به اعضاي بدن خود (دست , پا, نحوه صحبت و...) هيچ توجهي نكنيد و توجه خود را بر مطلبي كه مي گوييد متمركز كنيد.
5- قبلا" مطلبي را كه مي خواهيد در مقابل جمع بازگو كنيد چندين بار در مقابل آينه تكرار كنيد و فرض كنيد كه در مقابل جمع مي باشيد.
6- سعي كنيد بر آنچه مي خواهيد بگوييد تسلط كافي داشته باشيد.
7- اگر با شكست مواجه شديد, خود را نبازيد و براي بار ديگر خود را آماده انجام آن كار بكنيد.
8- قبل از اين كه در مقابل جمع قرار گيريد به خودتان تلقين كنيد كه ((مي توانم در مقابل جمع صحبت كنم )).
9- وقتي حالت اضطراب پيدا مي كنيد سعي كنيد همه ماهيچه هاي بدنتان را آرام و شل كنيد.
10- براي شكستن جو حاكم بر جمع و آرامش در صحبت كردن سعي كنيد داستان هاي كوچك , طنز, لطيفه هاي شيرين و مناسب را كه افراد خبره در جلسات سخنراني بيان مي كنند, در دفترچه اي يادداشت كنيد و شما نيز در شرايط مقتضي از آنها استفاده كنيد. مطمئن باشيد با جديت , پشتكار و تمرين به خوبي مي توانيد بر مشكل اضطراب اجتماعي و كم رويي پيروز شويد.
لازم به ذكر است كسب چنين مهارتي نيازمند تمرين و گذشت زمان است و نبايد انتظار داشت كه يك شبه و بطور دفعي بر اين مشكل فايق آييد بنابراين از تمرين و ممارست و سعي و تلاش بيشتر خسته نشويد.
مطالعه و عمل به راهكارهاي سه كتاب معرفي شده زير مفيد و سودمند است، تأكيد مي شود صرف مطالعه كتاب ها و مقالات و ... اين مشكل را حل نمي كند بلكه عمل به راهكارهاي پيشنهادي طي يك دوره زماني لازم و ضروري است:
1. روانشناسي كمرويي ، دكتر غلامعلي افروز، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامي
2. آئين سخنراني ، ديل كارنگي
3.سخن و سخنوري ، مرحوم محمد تقي فلسفي