استفتاء در مورد خمس!
استفتاء در مورد خمس از آیت الله مکارم.
١ – آیه مربوط به خمس
لطفا آیات مربوط به خمس را برایم بنویسید
در قرآن یک آیه بیشتر دربارهء خمس نیست و آن آیه، و اعلموا انما غنمتم من شیء... می باشد. و غنیمت در لغت معنای عامی دارد که همه درآمدها را شامل می شود ولی روایات در زمینه خمس بسیار است.
٢ – چگونگی محاسبه خمس
نحوه محاسبه خمس سالیانه برای کسانیکه ماهیانه حقوق دریافت میکنند چگونه است؟
یک روز از سال را بعنوان سال خمسی تعیین می کنند، و اگر مبلغی از هزینه زندگی زیاد بیاید در این روز خمس آن را حساب می کنند.
٣ – کسانی که قادر به پرداخت خمس نیستند
شخصى به طور متناوب از درآمدش که مخلوط از نقد و نسیه و ارثیّه و احیاناً مخلوطى هم از پول حرام است براى خود خانه مسکونى و اثاثیه آن را فراهم کرده و از ابتداى تکلیف تا این ساعت تصفیه حساب خمس نکرده است وحال مى خواهد تصفیه کند آیا به این خانه و اثاثیّه آن خمس تعلّق مى گیرد و یا جزء موونه سال و مستثناست مضافاً این که فرضاً خمس تعلّق بگیرد تخمینى حدود یک میلیون بدهکار مى شود و از عهده پرداخت آن (چه فعلا و چه به تدریج) عاجز است چون درآمدى بسیار کم دارد با این وضع آیا مى تواند با حاکم شرع و یا نماینده او به مبلغى که قادر به پرداخت باشد مصالحه کند؟
در صورتى که در حال و آینده مطمئنّاً قادر به پرداخت نیست مى تواند مصالحه کند.
٤ – حج اشخاصی که حساب خمسی ندارند
بعضى از اشخاص که از اوّل عمرشان حساب و کتابى نسبت به خمس محمّد و آل محمّد(علیهم السلام) ندارند و با همین وضع به حجّ تمتّع و عمره مفرده مى روند، حج اینها چه حکمى دارد؟
در صورتى که پول قربانى و احرام آنها از آن نباشد صحیح است و الاّ اشکال دارد و در هر حال گناه کرده است.
٥ – نحوه محاسبه خمس
کسانى که تاکنون خمس نداده اند آیا تنها پول نقد آنها محاسبه مى شود یا ضروریات زندگى نیز محاسبه مى شود و یا باید مصالحه شود؟
تمام اموالشان را باید حساب کنند و نسبت به ضروریات و وسایل زندگى با حاکم شرع مصالحه نمایند.
٦ – عدم تعلق خمس به مالی که خمس آن داده شده
اگر خمس پول را بپردازیم و بقیه آن تا سال خمسی آینده باقی بماند آیا به بقیه پول خمس تعلق می گیرد؟
به هر مالی فقط یک بار خمس تعلق می گیرد.
٧ – رضایت فرد در هنگام پرداخت کردن خمس
آیا پرداخت خمس باید مثل زکات با رضایت کامل انجام شود؟
آری، باید با رضایت باشد ولی در صورت عدم پرداخت حاکم شرع می تواند با اعمال زور حق بیت المال را بگیرد.
٨ – جایگزین کردن پول مخمس با درآمد جدید
سال پیش مبلغ ۲۵۰ هزار تومان پول اضافه آوردم که ۵۰ هزار تومان آن را به عنوان خمس پرداخت کردم. ۲۰۰ هزار تومان باقی مانده را صرف خرج زندگی (خوراک، پوشاک و ...) نمودم. آیا امسال اگر ۲۰۰ هزار تومان اضافه بیاورم باید خمس آن را بدهم؟
در فرض سوال خمس لازم نیست.
٩ – بخشش خمس به کسی که توانایی پرداخت آن را دارد
بخشش خمس تنها در مورد افرادی است که توانایی پرداخت را ندارند، یا اگر می توانند بپردازند هم بخشش جایز است؟
در مواردی که می تواند بپرازد ولی به دلایلی نمی شود همه خمس را از او گرفت (نسبت به پرداخت تمام خمس به زحمت می افتد و باعث فرار او از خمس می شود) می توانیم مقداری را به او ببخشیم ولی دفاتر ما تنها یک سوم از مجموع خمس یا کمتر از آن را می توانند ببخشند.
١٠ – محاسبه خمس در جایی که زن وشوهر هر دو در تامین مخارج خانه سهیم هستند
بنده و شوهرم هر دو در تأمین مخارج خانه سهیم هستیم. آیا خمس مال مشمول خمس داخل خانه (مثل مواد خوراکی و ...) تنها بر عهد شوهرم است؟ اگر نه، چگونه سهم هر کس باید محاسبه شود؟ (در ضمن ما از دو مرجع متفاوت تقلید می‌کنیم)
آنچه در آخر سال در خانه می ماند مشمول خمس است و می توانید تخمین بزنید چه اندازه از مال شما و چه اندازه از مال همسرتان است وخمس آنرا بپردازید و قاعدتا خمس آن ، مبلغ زیادی نخواهد بود.
١1 – خمس اشخاص حقوقی
آیا خمس فقط مختص به اشخاص حقیقی است یا اینکه اشخاص حقوقی هم متعلق خمس واقع می شوند ؟ مثل شرکتی که در حساب مشترک پول یا اعتباری دارد که از آن سال گذشته اما در عین حال هنوز به تملک اشخاص حقیقی درنیامده و در حساب مشترک باقی مانده است ?
آنها نیز به نسبت سهام افراد باید خمس آن را بپردازند.
١2 – پرداخت خمس به نرخ کشوری که در خمس در آن مصرف می شود
افرادی که در خارج از کشور هستند دیون خود را از قبیل خمس و زکات و کفاره آیا می توانند به نرخ داخل کشور بپردازند ؟
اگر برای مدتی به کشو برگشته و در انجا زندگی میکنند هر چند قصد بازگشت به خارج را دارند چه ؟
در هر دو صورت می توانند به نرخ کشوری که در آن جا مصرف می شود بپردازند.
١3 – جنسی که از درآمد سال بعد وجه آن را می دهد
اگر کسی جنسی بخرد ولی از درآمد سال بعد وجه آن را می پردازد، اگر آن جنس از مؤونه نباشد، آن را از منافع سال قبل باید حساب کند و خمس بدهد یا از منافع سال دوم که سال پرداخت ثمن است؟
از منافع سال دوم محسوب کند.
14 – نحوه محاسبه خمس کارمندان
نحوه محاسبه خمس برای یک کارمند چگونه می باشد. نحوه محاسبه خمس مواد خوراکی چگونه است؟
یکروز از سال را بعنوان سال خمسی قرار دهد، اضافه درآمد سال را در این روز محاسبه کند و خمس آن را بپردازد.
و مواد خوراکی باقیمانده در منزل را می توانید بصورت تخمینی حساب کرده و بپردازید و اگر چیزی اضافه نیاید خمس تعلق نمی گیرد.
15 – حساب سال خمسی
علما مى گویند انسان باید حساب سال داشته باشد، اگر کسى درآمد او کمتر از مخارجش باشد باز هم واجب است حساب سال داشته باشد؟
منظور علما نیز کسى است که درآمد اضافى و پس انداز داشته باشد نه کسى که درآمد اضافى و پس اندازى نداشته باشد.
16 – کسی که در بین سال خمسی از دنیا می رود
کسى که سال خمس او در پایان اسفندماه بوده است اگر در نیمه اسفند فوت کرد آیا بر وجوه باقیمانده وى که به عنوان ارث باقیمانده و مربوط به یازده ماه و نیم (5/11 ماه) ، سال قبل مى باشد خمس تعلق مى گیرد؟ و همچنین این مرحومه قالى کهنه خود را تبدیل به یک قالیچه به قیمت (25000 تومان) نموده بوده که زیر پا انداخته نشده آیا به قیمت این فرش خمس تعلّق مى گیرد؟
به درآمد آن سال خمس تعلّق مى گیرد ولى قالیچه اگر مورد نیاز بوده خمس ندارد.
17 – مبنای سال خمسی
مبناى سال خمس کارمند اوّلین حقوق دریافتى است یا زمان دیگر، سال شمسى مورد نظر است یا قمرى؟
مبدأ آن، اوّلین درآمد است سال قمرى و شمسى هر دو جایز است.
18 – سال خمسی برای بانوان
آیا تعیین سال روز خمسى اختصاص به مردها دارد که به عنوان نان آور و مدیر خانواده هستند و یا زنان خانه دارى که تحت سرپرستى مردها به سر مى برند و عایدات جزیى و محقر دارند را نیز شامل مى شود؟ اگر عایدات آنها نیز متعلّق خمس باشد آیا کیفیت تخمیس اموال آنان با مردان متفاوت است یا نه (توضیح این که گویا بعضى از آقایان گفته اند زن شوهردار باید به محض دریافت تخمیس کند)؟
هر کس درآمدى زاید بر مخارج دارد باید سال خمس داشته باشد و بعد از گذشتن سال اموال خود را تخمیس کند.
19 – تغییر زمان سال خمسی
آیا تغییر زمان حساب سال جایز است؟
جلو انداختن حساب سال به هر اندازه هیچ مانعى ندارد ولى تأخیر آن جز با اجازه حاکم شرع جایز نیست.
20 – شمول اقساط وام بر مؤونه سال
از دانشگاه وام گرفته ام، و پنج سال دیگر این وام را از من پس مى گیرند. و به عبارتى من الان به آنها بدهکار هستم. آیا سر سال خمسى که مى رسد، مى توانم مقادیر فوق را از موجودى کسر نمایم؟ یا پنج سال بعد که قسط آن قرضها را دادم جزء مؤنه همان سال محسوب مى شود، و نباید سر سال خمسى پنج سال بعد آن مقادیر را به موجودى اضافه نمایم؟
اقساط مذکور جزء مؤنه همان سالى محسوب مى شود که پرداخت مى گردد.
21 – تعیین سال خمسی جداگانه برای هر درآمد
اگر فردی سال خمسی در نظر نگیرد و اینگونه عمل کند که برای هر درآمد، سال خمسی همان درآمد را حساب کند مثلا برای درآمدی که در روز اول اسفند به دست می آورد اینگونه عمل کند که تا اول اسفند سال آینده چیزی از آن اضافه ماند خمس اضافی را بدهد (و برای درآمدهای دیگر هم به همین نحو عمل کند) آیا این کار صحیح است؟
این کار صحیح نیست بلکه باید برای تمام درآمدها یک سال خمسی قرار دهد.
22 – تعیین سال خمسی برای کارمندانی که درآمد اضافی ندارند
در مسئله 1489 توضیح المسائل آمده است «کسی که درآمد اضافی ندارد قرار دادن سال خمسی برای او لازم نیست». آیا کارمندانی که در ماه حقوق مشخصی می گیرند و مقدار حقوقشان به قدری است که معمولا تا پایان همان ماه (و حتی زودتر) خرج می شود باید سال خمسی داشته باشند؟
چنانچه درآمد دیگری نداشته باشند و مخارجشان بیش از درآمدشان یا مساوی آن باشد سال خمسی برای آنها لازم نیست ولی با توجه به اینکه غالباً درآمد اضافی جزئی دارند لازم است به خاطر همان، سال خمسی برای خود قرار دهند.
23 – حساب سال خمسی
علما مى گویند انسان باید حساب سال داشته باشد، اگر کسى درآمد او کمتر از مخارجش باشد باز هم واجب است حساب سال داشته باشد؟
منظور علما نیز کسى است که درآمد اضافى و پس انداز داشته باشد نه کسى که درآمد اضافى و پس اندازى نداشته باشد.
24 – رابطه مالیات و خمس
آیا مردم مى توانند مالیاتى که به دولت اسلامى پرداخت مى نمایند را بابت خمس حساب نمایند؟
مالیات شبیه سایر هزینه هاست و جزء هزینه سال محسوب مى شود و بابت خمس محسوب نمى شود.
25 – شریکی که خمس نمی دهد
حقیر در خرید و فروش عمده سبزى و باربرى با یک ماشین با چند نفر شریک هستم یکى از آنها برادرم هست که در پرداخت خمس کوتاهى مى کند ایشان تصمیم به این کار دارد حتّى یک بارهم انجام داده ولى فعلا چند سال است که خمس نداده است موقعیّت ما هم طورى است که کنار زدن او از شراکت نه از نظر فامیلى و نه از نظر وضع شغلى در محل به صلاح ما نیست تکلیف من چیست؟
ما به شما اجازه مى دهیم که خمس خود را بدهید و نسبت به سهم خود تصرّف کنید و سعى کنید برادرتان را نیز امر به معروف کنید.
26 – سیادت از طریق مادر
آیا سیادت از طریق مادر به فرزندان او منتقل مى شود؟
بعضى از احکام سیادت از جمله گرفتن خمس منتقل نمى شود و سبب آن در کتب فقهیّه بیان شده است.
27 – پرداخت خمس به غیر مرجع تقلید خود
آیا لازم است که هر مقلّدى خمس اموالش را به مرجع تقلید خودش بدهد؟
اعطاى خمس به مرجع مقلّد در صورتى لازم است که معلوم نباشد مجتهدین دیگر در همان مصارفى که مرجع مقلّد لازم مى داند مصرف مى کنند و نیز در صورتى که مرجع به عنوان حکم حاکم از مقلّدین خود خمس را طلب کند، لازم است. در غیر این دو صورت مى توان به نظر مجتهدین دیگر مصرف کرد.
28 – میت مدیونی که خمس هم بدهکار است
اگر میّتى مدیون باشد و خمس نیز بدهکار باشد و ترکه، وافى به هر دو نباشد ورثه کدام را مقدّم کنند؟
هرگاه مالى که به آن خمس تعلّق گرفته موجود باشد باید خمس را مقدم بدارند و اگر آن مال موجود نیست احتیاط آن است که حق الناس را بر حق الله مقدم کنند.
29 – تفکیک اموال مخمس با غیر مخمس
آیا صِرف نیّت باعث جداسازى اموال و پولهایى که خمس آنها داده شده از غیر آنها مى شود؟ به هرحال راه جداسازى چیست؟ مخصوصاً اگر در صندوقى یا بانکى باشد.
احتیاجی به جداسازی نیست ، در آخر سال مجموع موجودی را حساب می کنند و معادل آنچه تخمیس شده را از آن کم می کنند ، باقیمانده خمس دارد .
30 – استفاده از اموال کسانی که خمس نمی دهند
کسى که حساب سالانه جهت تعیین خمس قرار داده باشد وبه منازل کسانى که وجوه شرعى خود را نمى پردازند به میهمانى برود و از غذاى آنها استفاده کند یا با آب منزل آنها وضو بگیرد و در منزل آنها نماز به جا آورد چه صورتى دارد؟
هرگاه یقین داشته باشد که مال خمس درآن خانه یا غذا وجود دارد تصرّف در آن جایز نیست مگر این که از حاکم شرع اجازه بگیرد.
31 – عُشریّه دراویش
آیاپرداخت عُشریّه، ریشه اسلامى دارد کفایت از خمس مى کند؟
عُشریّه دراویش، ریشه اسلامى ندارد و عشریّه در اسلام فقط مربوط به زکات غلاّت چهارگانه است به شرط این که با آب باران و قنات و مانند آن آبیارى شود.
32 – خمس برای فرزندی که در خانه پدری زندگی می کند
آیا کسى که در خانه پدرى زندگى مى کند باید خمس بدهد؟
اگر درآمد اضافى دارد باید خمس بدهد.
33 – خمس مبالغی که از داماد گرفته شده
در بین مردم و شیعیان افغانستان مرسوم است که در ازدواج علاوه بر مهریّه، پدر دختر مبلغى پول از داماد مى گیرد آیا این پول حلال است و اگر سال بر آن بگذرد خمس دارد؟
اگر پول مزبور را به صورت شرط ضمن عقد جهت پدر قرار دهند حلال است و با گذشتن سال، خمس آن واجب مى شود.
34 – پرداخت غیر نقدی خمس
سلام علیکم
اگر بر کسی خمس واجب شود و پولی جهت پرداخت خمس نداشته باشد , آیا می تواند به اندازه مبلغی که باید خمس بدهد وسیله یا جنسی را بدهد؟
باتشکر
اشکالی ندارد
35 – تصرف در وجوهات به عنوان قرض
تصرّف در وجوه صدقه، کفّاره، زکات، خمس و مانند آن، به عنوان قرض و سپس برگرداندن آن چه صورت دارد؟ پولهایى که به عنوان امانت در نزد انسان است چطور؟
در صورتى که صاحب پول، آنها را به عنوان صدقه یا خمس جدا کرده، مى تواند در آنها تصرّف کند; ولى اگر کسى به عنوان امانت به آنها سپرده، حقّ تصرّف ندارند.
36 – استفاده از اموال پدری که خمس نمی دهد
پدرم اعتقاد چندانى به مسائل دینى ندارد، و فقط نماز و روزه را به جا مى آورد; آن هم کاملا سرسرى، امّا بقیّه تکالیف مانند خمس و زکات و مانند آن را رعایت نمى کند. نمى خواهم اموال ایشان در مسائل زندگى من داخل شود، امّا اصرار دارند که به من کمک کنند. لطفاً در این مورد به سؤالات زیر پاسخ دهید:
1ـ چه کار کنم؟ تکلیف غذا خوردن در آن جا چیست؟
2ـ مبلغى که تاکنون کمک کرده اند، مرا به ایشان زیاد وابسته کرده است. به نظر شما چه کارى در این شرایط مناسب است؟
3ـ عدم رعایت فروع دین، عدم اعتقاد عملى به اصول را نشان مى دهد. دوستى با ایشان من را نسبت به دین و حلال و حرام و واجبات بى تفاوت مى کند. چگونه مى توان این مطلب را به ایشان متذکّر شد به طورى که ناراحت نشود، و از طرف من نیز اتمام حجّت شده باشد. با توجّه به این که ایشان بسیار عاطفى هستند، و به کوچکترین انتقادات سازنده اى ناراحت مى شوند، و اشک مى ریزند؟
1:شما مى توانید از مال ایشان استفاده کنید، و خمسش را بپردازید.
2: وابستگى به پدر چیز مهمّى نیست. سعى کنید با اخلاق خوش و منطق مؤدّبانه، پدر را به راه راست بیاورید.
3: سعى کنید با تواضع و بردبارى و زبان خوش، تدریجاً در ایشان نفود کنید، و هرگز مأیوس نشوید. و تذکّرات در خلوت باشد، نه در جلوى مردم، و به صورت خیراندیشى باشد، نه به صورت انتقاد و خشونت و بدانید سهل انگارى در فروع، همیشه دلیل بر عدم ایمان به اصول نیست.
37 – قلمرو مالیات و وجوه شرعیه
در بعضى از محافل بحثى مطرح هست که آیا مالیات در نظام اسلامى (آن هم گاهى با در صد زیاد) جایگزین خمس و زکات مى شود؟ و در صورتى که جایگزین نمى شود، براى کسانى که خمس و زکات مى دهند، چاره اى اندیشیده شده تا مالیات کمترى (لا اقل به میزان خمس و زکاتِ پرداختى) بدهکار باشند؟ مخصوصاً با توجّه به این که در صدر اداره مالیات و اخذ وجوهات، فقیه جامع الشرایط نظارت و حضور دارد؟
مسأله مهمّ این است که مالیات نوعى هزینه کار اقتصادى است. یعنى کسى که فعّالیّت اقتصادى دارد، از جادّه ها استفاده مى کند، از امنیّت بهره مى گیرد، از رسانه هاى جمعى کمک مى گیرد، و از دیگر امکانات بهره مند مى گردد. اگر این امکانات نبود، کار اقتصادى ممکن نمى شد، یا بهره کمى داشت. بنابراین وظیفه دارد سهمى از هزینه هاى کارهاى عمومى دولت، که در انجام امور اقتصادى او مؤثّر است را بپردازد، و این یک امر طبیعى است. حال اگر بعد از پرداختن مالیات، چیز اضافه اى براى او باقى نماند، خمس به او تعلّق نمى گیرد، و اگر اضافه بماند 80 درصد آن مال خود اوست، و 20 درصد دیگر که خمس است در حال حاضر عمدتاً صرف مسائل فرهنگ اسلامى، و حفظ عقاید و ارزشها مى گردد، که سود آن عائد مردم مى شود. چون اگر حوزه ها نباشد، نسل آینده از اسلام دور و جدا مى گردد. بنابراین، اساساً نباید قلمرو مالیاتها را با وجوه شرعیّه مخلوط کرد.
38 – اولویت در پرداخت دیون شرعیه و قرض
هرگاه کسى بدهکار خمس یا زکات باشد، و قرض هم داشته باشد، بدهیهایى از بابت کفّاره و نذر و مانند آن نیز بر او واجب شده باشد، چنان چه نتواند همه آنها را بپردازد تکلیف چیست؟
هرگاه عین مالى که خمس یا زکات یا نذر به آن تعلّق گرفته موجود است، خمس و زکات و نذر مقدّم مى باشد، و اگر عین آن موجود نیست، حق النّاس اولویّت دارد.
39 – تخمیس قسمتی از اموال برای کسی که عازم حج است
کسى که حساب سال ندارد، و خمس نمى پردازد، آیا شرعاً مى تواند فقط مقدارى از اموال را مخمّس کند و به حج برود؟
این کار جایز است; ولى اگر مى خواهد از حج خود به طور کامل نتیجه بگیرد تمام اموال خود را پاک کند.
40 – شک در پرداخت خمس
آیا بر مالى که صاحبش شک دارد خمس آن را داده یا نه، خمس تعلّق مى گیرد؟
احتیاط آن است که خمس آن را بپردازد.
41 – خمس لباسی که با پول مخمس خریداری شده
اگر از پولی که خمس آن را داده ایم لباسی بخریم ولی از آن لباس در طول سال استفاده نکنیم باید یک بار دیگر خمس آن را بدهیم؟
در صورتی که مورد نیازتان نبوده و ترقی قیمت داشته باید خمس ترقی قیمت آن را بدهید.
42 – قرض گرفتن از کسی که حساب خمسی ندارد
اگر از کسی که می دانیم خمس نمی دهد و کلاً اهل پرداخت وجوهات شرعیه نیست، پولی به عنوان قرض الحسنه بگیریم و پس از استفاده از آن، و به طور مثال پس از چند ماه عین پول را به او بازگردانیم، آیا قرض گرفتن و استفاده ما از آن پول صحیح است؟
در صورتی که یقین نداشته باشید آنچه را به شما به عنوان قرضی داده مشمول خمس بوده اشکال ندارد.
43 – استفاده طلاب از امکانات خانواده که خمس نمی دهند
پدر و مادر یا اقوام طلبه ای خمس نمی دهند، آیا این طلبه می تواند از مال و غذای پدر و مادر و اقوام استفاده کند؟ (مثلا از جهت اینکه خودش از خمس شهریه می گیرد)
ما به شما اجازه می دهیم که از غذا و وسائل آنها استفاده کنید.
44 – خمس فیش ثبت نامی حج عمره
حضرت آیت الله من دانشجو هستم و امسال ان شاالله به سفر عمره مشرف می شوم. با توجه به اینکه از تاریخ ثبت نام من برای عمره ۳ سال می گذرد آیا خمس به این فیش تعلق می گیرد؟ و آیا به سود متعلقه هم خمس تعلق می گیرد؟
اگر از پولی که خمس آن داده شده و یا در بین سال جمع شده ثبت نام کرده اید خمس ندارد.
45 – خمس فیش ثبت نامی حج تمتع
درمورد ثبت نام حج تمتع، کسی که حج بر او واجب شده بعد از اینکه ثبت نام کرد باید چند سالی در نوبت بماند، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
اگر از پول مخمّس و یا پولی که در بین سال جمع شده ثبت نام کرده خمس ندارد.
46 – خمس مبلغی که به عنوان گرو نزد خریدار مانده
بنده برای خرید یک دستگاه تلویزیون چند روز قبل از موعد سال خمسی برای خرید به مغازه ای مراجعه نمودم و با توجه به موجود نبودن آن در مغازه و مشخص نبودن قیمت نهایی دستگاه (قیمت تقریبی مشخص است) مبلغی بابت پیش پرداخت به فروشنده پرداخت کردم و پرداخت مابقی مبلغ دستگاه به زمان تحویل موکول شد. آیا به مبلغ باقیمانده که بدهکارم و در حساب اینجانب در زمان سال خمسی باقیمانده است خمس تعلق می گیرد؟
آن مقدار که بدهکار هستید خمس ندارد.
47 – خمس وسائلی که بلااستفاده مانده
اگر با پولی که سال بر آن نگذشته چه زمانی که خمس آن پرداخت شده و چه زمانی که تخمیس نشده باشد، کالایی را خریداری نماییم (خواه وسیله و ابزار باشد یا منزل و غیره) و به مدت یک سال هم بلااستفاده مانده باشد، آیا خمس به آنها تعلق می گیرد؟
اگر از وسائل مورد نیاز است خمس ندارد.
48– خمس پولی که برای امور خیریه جمع شده
پولی که برای صدقه و یا خرج در امور خیریه کنار گذاشته شده است ولی قبل از خرج کامل پول در امور مذکور یک سال از آن می گذرد، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
خمس آن را می تواند جزو صدقه حساب کند.
49 – طلایی که در بانک به صورت گرو گذاشته شده
اگر در بخش کارگشایی بانک مقداری طلا (همانگونه که معمول است طلا را به عنوان گرو می گذارند و با توجه به وزن طلا مقدار مشخصی پول از بانک می گیرند و پس از یک سال پول را با بهره مشخصی به بانک پس می دهند و طلایشان را پس می گیرند) به مدت یک سال گذاشته باشیم، آیا به این طلا که یک سال یا بیشتر در بانک مانده است خمس تعلق می گیرد؟
در صورتیکه طلا قبلاً جنبه زینتی خانواده را داشته خمس ندارد و اگر چیز اضافی بوده خمس دارد؛ در ضمن سود شما به بانک در صورتی صحیح است که تحت یکی از عقود شرعیه که در آیین نامه بانک ها آمده است قرار گیرد.
50 – اموالی که از غیر مسلمانان گرفته شده
اینجانب یک سری وسایل منزل را بدون پرداخت پول از افراد غیر مسلمان دریافت کرده ام. آیا استفاده از آنها صحیح است یا باید وجه آن را یا خمس آن را بپردازم؟ چگونه باید وجه آن را پرداخت کنم؟
در صورتیکه از غیر کفار حربی باشد باید وجه آن را بپردازید مگر اینکه آنها رضایت دهند، در اینصورت خمس ندارد ولی اگر از کفار حربی بگیرید احتیاط آن است که خمس آن را بپردازید.
51 – تقدم حق الله بر حق الناس
شخصی مرده است ولی مقداری پول از او بجا مانده است ولی بسیار کم است و بدهی به عنوان حق الناس دارد و زکات و خمس هم نداده است . حالا وراث این شخص ، اول باید کدام یک از موارد بالا را بدهند ؟
احتیاط آن است که حق الناس مقدم بر حق الله است .
52 – استفاده از غذای همسایه ای که خمس نمی دهد
ما در همسایگی منزل خواهرم هستیم اما می دانیم که ایشان خمس نمی دهد و از طرفی مدام برای ما غذا می آورد. تکلیف چیست ؟ اگر استفاده نکنیم اسراف است ؟ نظر حضرتعالی چیست؟
خمس آنها را در نظر می گیرید و بعدا می پردازید.
53– استفاده از پول مخلوط مخمس با غیر مخمس و کسر مقدار مخمس در سال خمسی
چنانچه مقداری پول مخمس با غیر مخمس مخلوط باشد، آیا می توان بدون نیت از این مخلوط در مؤونه خرج کرد و در پایان سال با کسر مقدار مخمس اولیه، خمس مابقی را پرداخت؟
اشکالی ندارد.
54 – عدم تاثیر کاهش ارزش پول در خمس [متفرقه خمس]
آیا کاهش ارزش پول در خمس تاثیری دارد یا خیر؟
تاثیری ندارد.
55 – معیار بودن پول رایج کشورها در پرداخت خمس [متفرقه خمس]
با توجه به اینکه در زمان پیامبر اسلام(صل الله علیه و آله) پول رایج، مسکوک بوده است و خمس نیز بر مبنای آن تعیین می شده است، آیا می توان هم اکنون درآمد سالانه خود را بر مبنای برابری ارزشش با طلا سنجید و پس از احتساب ارزش واقعی پول، خمس آن را پرداخت کرد؟
معیار پول موجود در هر کشوری است.
56 – مصالحه به کمتر نسبت به کسی که تمکن دارد [متفرقه خمس]
آیا با فرض اشتغال ذمّه به خمس و تمکن از ادای آنف مصالحه به کمتر جایز است؟
در صورتی که حاکم شرع مصلحت بداند می تواند این کار را انجام دهد.
57 – جایز بودن دادن یک سوم از وجوهات شرعیه را به نیازمندان با رعایت احتیاط [مصرف خمس]
آیا اجازه میفرمائید اینجانب سهمی از خمس خود را به نیازمندان بدهم ودر صورت مثبت بودن جواب چه سهمی از آن را میتوانم در این راه صرف نمایم؟
مجاز هستید یک سوم وجوهات شرعیه خویش را با رعایت احتیاط صرف نیازمندان کنید و بقیه را جهت اقامه حوزه های علمیه و نشر اسلام ارسال دارید.
58 – جواز انفاق و تبرع برای کسی که فاقد سال خمسی است [مصرف خمس]
کسانیکه در آخر سال همیشه مقداری زائد بر مصرف سالانه داشته و از تعیین سالروز خمسی امتناع میورزند آیا میتوانند در موارد نیاز با این وضعیت انفاق و تبرع داشته باشند؟
به آنها اجازه می دهیم که انفاق کنند و آن را جزء وجوه شرعیه حساب کنند.
59 – مصرف خمس در ساخت مسجد [مصرف خمس]
آیا می توان خمس را در جهت ساخت مسجد استفاده کرد یا نه؟
با اجازه مرجع تقلید مانعی ندارد.
60 – خرید ابزار دفاعی از سهم امام [مصرف خمس]
کسى که خود را در معرض خطر دشمنانش مى بیند آیا مى تواند از سهم امام(علیه السلام) و سایر وجوهات شرعیّه اسلحه و ابزار جنگى تهیّه نماید؟
با اجازه حاکم شرع یا نماینده او مجاز است.
61 – سیادت از طریق مادر [مصرف خمس]
آیا سیادت از طریق مادر به فرزندان او منتقل مى شود؟
بعضى از احکام سیادت از جمله گرفتن خمس منتقل نمى شود و سبب آن در کتب فقهیّه بیان شده است.
62 – دستگردان خمس با سید غنی [مصرف خمس]
آیا سیّد غنى که مجتهد یا نماینده حاکم شرع نیست مى تواند صرفاً به عنوان سیادت خویش در مواردى که پیش مى آید،با فقراى مؤمنین دستگردان و امهال نماید؟
بدون اجازه مجتهد جامع الشرایط اشکال دارد.
63 – پرداخت خمس به غیر مرجع تقلید خود [مصرف خمس]
آیا لازم است که هر مقلّدى خمس اموالش را به مرجع تقلید خودش بدهد؟
اعطاى خمس به مرجع مقلّد در صورتى لازم است که معلوم نباشد مجتهدین دیگر در همان مصارفى که مرجع مقلّد لازم مى داند مصرف مى کنند و نیز در صورتى که مرجع به عنوان حکم حاکم از مقلّدین خود خمس را طلب کند، لازم است. در غیر این دو صورت مى توان به نظر مجتهدین دیگر مصرف کرد.
64 – مصرف سهم امام (علیه السلام) برای زیارت [مصرف خمس]
صرف سهم امام در زیارات چگونه است؟
اگر جزء شئون اوست و اسراف نیست جایز است.
65 – استفاده طلاب از سهم امام (علیه السلام) [مصرف خمس]
آیا طلاّب مى توانند از سهم امام(علیه السلام) استفاده کنند؟
اخذ سهم امام براى آنان با اجازه حاکم شرع در صورتى که مشغول تحصیل علم مفید اسلامى هستند جایز است.
66 – اجازه از حاکم شرع برای مصرف خمس [مصرف خمس]
آیااجازه حاکم شرع درمصرف سهم امام(علیه السلام) و سادات لازم است؟
در مورد سهم امام(علیه السلام) اجازه حاکم شرع واجب است و در مورد سهم سادات بنابر احتیاط واجب باید اجازه گرفت.
67 – خمس هدیه [منافعى که خمس دارد]
اگر مردی چیزی را به زنش هدیه کند آیا به آن چیز خمس تعلق می گیرد؟
هدیه بعد از گذشتن سال بنابر احتیاط خمس دارد.
68 – خمس پس انداز دوران کودکی [منافعى که خمس دارد]
جناب آقای مکارم بابای من در سن کودکی برایم سرمایه گذاری در قالب سهام کرده است و آن را به عنوان هدیه به من داده است و حالا که من به سن بلوغ شرعی رسیده ام دو سؤال برای من به وجود آمده است که آیا به مبالغی که به من در سنین کودکی هدیه داده شده خمس تعلق می گیردیا نه؟ و نیز آیا به سود این سهام ها که هم اکنون در این سن که به بلوغ شرعی رسیده ام به من می رسد خمس تعلق می گیرد یا نه و اگر تعلق نمی گیرد تکلیف خمسی که تا به حال داده ام چه می شود؟ضمن این که من وجه نقد نیز تا کنون از این بابت دریافت نکرده ام و سودم تبدیل به سهام شده است.
شما باید خمس اصل سهام (بنابر احتیاط واجب) و سودی که تاکنون به دست آورده اید را بپردازید و سودی که از این به بعد به شما می رسد چنانچه تا سال خمسی مصرف نشود نیز خمس دارد.
69 – خمس کتابهایی که مورد نیاز نیستند [منافعى که خمس دارد]
طلاّب در حال تحصیل در حوزه علمیّه کتابهاى تاریخى و... آنچه لوازم خودشان هست مى خرند و اگر نخرند بعداً نمى توانند تهیّه کنند یا مثلا خیلى گران مى شود به هر حال بعداً مشکلاتى به وجود مى آید لذا حتى الامکان کوشش مى کنند که ارزانتر بخرند امّا همه را الآن نمى توانند مطالعه کنند لااقل یکسال یا دو سال بدون مطالعه مى ماند، آیا خمس دارد؟ اگر دارد قیمت زمان خرید را حساب کند یا قیمت روز را؟
آنچه مورد نیاز نبوده خمس دارد و ملاک قیمت امروز است.
70 – ارثی که متعلق خمس است [منافعى که خمس دارد]
طلبه اى از پدرش خانه اى را به ارث برده است که متعلّق خمس است در حالى که این طلبه قادر به پرداخت خمس نیست و بدهکار نیز هست چه کار کند که تصرّفش در این خانه جایز باشد؟
مى تواند به حاکم شرع مراجعه کند و چنانچه مستحقّ گرفتن خمس باشد با او دستگردان نماید.
71 – خمس زمینی که مجاناً به دست آمده [منافعى که خمس دارد]
زمینى در حدود سى سال قبل جهت تأمین مسکن مجّاناً به گروهى ازفرهنگیان واگذار شد، ولى چون موقعیّت زمین مذکور جهت تهیه مسکن تا سالها بعد اجازه نمى داد که در آن ساختمان مسکونى به وجود آید ناچار پس از چندین سال اقدام به خرید منزل نموده اند اکنون زمین مذکور چنانچه به فروش برسد یا تبدیل به ساختمان شود وجهى که از بابت فروش زمین مذکور عاید مى گردد مشمول پرداخت خمس مى گردد؟
احتیاط واجب آن است که خمس آن پرداخت شود.
72 – اثر افزایش قیمت ارث بر خمس [منافعى که خمس دارد]
این جانب ملک موروثى پدرى را فروخته و جهت تحصیل فرزندانم در شهر، منزلى خریدارى نموده ام آیا به پول به دست آمده از فروش ملک ارث پدرى خمس تعلّق مى گیرد و در صورت تعلّق، آیا مجاز هستم به صوت اقساط بپردازم؟
اگر آن ملک بعد از فوت پدر ترقّى نکرده خمس ندارد و اگر ترقّى کرده احتیاط واجب آن است که خمس تفاوت را بدهید مانعى ندارد به صورت اقساط بپردازید.
73 – خمس وسایل و تجهیزات پزشکی [منافعى که خمس دارد]
پزشکان براى معاینه بیمار نیاز به وسائل پزشکى دارند. حکم خمس این وسائل، در موارد ذیل چگونه است؟
الف) در صورتى که این وسائل را نقداً خریدارى کرده باشند.
ب) در صورتی که این وسائل را به صورت اقساطی خریداری کرده، و اقساط آن را به تدریج در ظرف چند سال می پردازند.
ج) در صورتی که مبلغی را قرض گرفته، و این وسائل را خریده، و ماهانه اقساط وام را می پردازند، و بر این وام سود هم تعلق گرفته باشد.
د) وسائل مصرفی پزشکی، که پزشکان برای بیماران استفاده می کنند مثل لوازم پانسمان و تزریق و مانند آن.
تمام این امور جزء سرمایه محسوب می شود. اگر از پول نقد تهیه شده، یا اگر اقساطی بوده قسط آن را پرداخته اند و سال بر آن گذشته، خمس دارد.
74 – پس انداز برای مخارج ازدواج [منافعى که خمس دارد]
کسانى که از نظر موقعیّت مالى ضعیف هستند، آیا مى توانند براى مخارج ازدواج پسر، یا براى تهیّه جهیزیّه دخترشان، پول پس انداز کنند؟
خمس به آن تعلّق مى گیرد; امّا اگر زیاد در زحمت باشد ما خمس آن را به آنها مى بخشیم.
75 – خمس سرمایه ثابت طلافروشان [منافعى که خمس دارد]
آیا به سرمایه ثابت طلا فروشان خمس تعلّق مى گیرد؟
آرى سرمایه خمس دارد; ولى یک بار که خمس بدهند کافى است، و بعداً فقط افزایش را حساب مى کنند.
76 – خمس زمینی که به جهت پس انداز خریداری شده [منافعى که خمس دارد]
با سلام من زمینی خریده ام تا در آینده با فروش آن بتوانم منزلم را که خیلی کوچک است عوض کنم آیا به این زمین خمس تعلق میگیرد
اری خمس دارد.
١ – آیه مربوط به خمس
لطفا آیات مربوط به خمس را برایم بنویسید
در قرآن یک آیه بیشتر دربارهء خمس نیست و آن آیه، و اعلموا انما غنمتم من شیء... می باشد. و غنیمت در لغت معنای عامی دارد که همه درآمدها را شامل می شود ولی روایات در زمینه خمس بسیار است.
٢ – چگونگی محاسبه خمس
نحوه محاسبه خمس سالیانه برای کسانیکه ماهیانه حقوق دریافت میکنند چگونه است؟
یک روز از سال را بعنوان سال خمسی تعیین می کنند، و اگر مبلغی از هزینه زندگی زیاد بیاید در این روز خمس آن را حساب می کنند.
٣ – کسانی که قادر به پرداخت خمس نیستند
شخصى به طور متناوب از درآمدش که مخلوط از نقد و نسیه و ارثیّه و احیاناً مخلوطى هم از پول حرام است براى خود خانه مسکونى و اثاثیه آن را فراهم کرده و از ابتداى تکلیف تا این ساعت تصفیه حساب خمس نکرده است وحال مى خواهد تصفیه کند آیا به این خانه و اثاثیّه آن خمس تعلّق مى گیرد و یا جزء موونه سال و مستثناست مضافاً این که فرضاً خمس تعلّق بگیرد تخمینى حدود یک میلیون بدهکار مى شود و از عهده پرداخت آن (چه فعلا و چه به تدریج) عاجز است چون درآمدى بسیار کم دارد با این وضع آیا مى تواند با حاکم شرع و یا نماینده او به مبلغى که قادر به پرداخت باشد مصالحه کند؟
در صورتى که در حال و آینده مطمئنّاً قادر به پرداخت نیست مى تواند مصالحه کند.
٤ – حج اشخاصی که حساب خمسی ندارند
بعضى از اشخاص که از اوّل عمرشان حساب و کتابى نسبت به خمس محمّد و آل محمّد(علیهم السلام) ندارند و با همین وضع به حجّ تمتّع و عمره مفرده مى روند، حج اینها چه حکمى دارد؟
در صورتى که پول قربانى و احرام آنها از آن نباشد صحیح است و الاّ اشکال دارد و در هر حال گناه کرده است.
٥ – نحوه محاسبه خمس
کسانى که تاکنون خمس نداده اند آیا تنها پول نقد آنها محاسبه مى شود یا ضروریات زندگى نیز محاسبه مى شود و یا باید مصالحه شود؟
تمام اموالشان را باید حساب کنند و نسبت به ضروریات و وسایل زندگى با حاکم شرع مصالحه نمایند.
٦ – عدم تعلق خمس به مالی که خمس آن داده شده
اگر خمس پول را بپردازیم و بقیه آن تا سال خمسی آینده باقی بماند آیا به بقیه پول خمس تعلق می گیرد؟
به هر مالی فقط یک بار خمس تعلق می گیرد.
٧ – رضایت فرد در هنگام پرداخت کردن خمس
آیا پرداخت خمس باید مثل زکات با رضایت کامل انجام شود؟
آری، باید با رضایت باشد ولی در صورت عدم پرداخت حاکم شرع می تواند با اعمال زور حق بیت المال را بگیرد.
٨ – جایگزین کردن پول مخمس با درآمد جدید
سال پیش مبلغ ۲۵۰ هزار تومان پول اضافه آوردم که ۵۰ هزار تومان آن را به عنوان خمس پرداخت کردم. ۲۰۰ هزار تومان باقی مانده را صرف خرج زندگی (خوراک، پوشاک و ...) نمودم. آیا امسال اگر ۲۰۰ هزار تومان اضافه بیاورم باید خمس آن را بدهم؟
در فرض سوال خمس لازم نیست.
٩ – بخشش خمس به کسی که توانایی پرداخت آن را دارد
بخشش خمس تنها در مورد افرادی است که توانایی پرداخت را ندارند، یا اگر می توانند بپردازند هم بخشش جایز است؟
در مواردی که می تواند بپرازد ولی به دلایلی نمی شود همه خمس را از او گرفت (نسبت به پرداخت تمام خمس به زحمت می افتد و باعث فرار او از خمس می شود) می توانیم مقداری را به او ببخشیم ولی دفاتر ما تنها یک سوم از مجموع خمس یا کمتر از آن را می توانند ببخشند.
١٠ – محاسبه خمس در جایی که زن وشوهر هر دو در تامین مخارج خانه سهیم هستند
بنده و شوهرم هر دو در تأمین مخارج خانه سهیم هستیم. آیا خمس مال مشمول خمس داخل خانه (مثل مواد خوراکی و ...) تنها بر عهد شوهرم است؟ اگر نه، چگونه سهم هر کس باید محاسبه شود؟ (در ضمن ما از دو مرجع متفاوت تقلید می‌کنیم)
آنچه در آخر سال در خانه می ماند مشمول خمس است و می توانید تخمین بزنید چه اندازه از مال شما و چه اندازه از مال همسرتان است وخمس آنرا بپردازید و قاعدتا خمس آن ، مبلغ زیادی نخواهد بود.
١1 – خمس اشخاص حقوقی
آیا خمس فقط مختص به اشخاص حقیقی است یا اینکه اشخاص حقوقی هم متعلق خمس واقع می شوند ؟ مثل شرکتی که در حساب مشترک پول یا اعتباری دارد که از آن سال گذشته اما در عین حال هنوز به تملک اشخاص حقیقی درنیامده و در حساب مشترک باقی مانده است ?
آنها نیز به نسبت سهام افراد باید خمس آن را بپردازند.
١2 – پرداخت خمس به نرخ کشوری که در خمس در آن مصرف می شود
افرادی که در خارج از کشور هستند دیون خود را از قبیل خمس و زکات و کفاره آیا می توانند به نرخ داخل کشور بپردازند ؟
اگر برای مدتی به کشو برگشته و در انجا زندگی میکنند هر چند قصد بازگشت به خارج را دارند چه ؟
در هر دو صورت می توانند به نرخ کشوری که در آن جا مصرف می شود بپردازند.
١3 – جنسی که از درآمد سال بعد وجه آن را می دهد
اگر کسی جنسی بخرد ولی از درآمد سال بعد وجه آن را می پردازد، اگر آن جنس از مؤونه نباشد، آن را از منافع سال قبل باید حساب کند و خمس بدهد یا از منافع سال دوم که سال پرداخت ثمن است؟
از منافع سال دوم محسوب کند.
14 – نحوه محاسبه خمس کارمندان
نحوه محاسبه خمس برای یک کارمند چگونه می باشد. نحوه محاسبه خمس مواد خوراکی چگونه است؟
یکروز از سال را بعنوان سال خمسی قرار دهد، اضافه درآمد سال را در این روز محاسبه کند و خمس آن را بپردازد.
و مواد خوراکی باقیمانده در منزل را می توانید بصورت تخمینی حساب کرده و بپردازید و اگر چیزی اضافه نیاید خمس تعلق نمی گیرد.
15 – حساب سال خمسی
علما مى گویند انسان باید حساب سال داشته باشد، اگر کسى درآمد او کمتر از مخارجش باشد باز هم واجب است حساب سال داشته باشد؟
منظور علما نیز کسى است که درآمد اضافى و پس انداز داشته باشد نه کسى که درآمد اضافى و پس اندازى نداشته باشد.
16 – کسی که در بین سال خمسی از دنیا می رود
کسى که سال خمس او در پایان اسفندماه بوده است اگر در نیمه اسفند فوت کرد آیا بر وجوه باقیمانده وى که به عنوان ارث باقیمانده و مربوط به یازده ماه و نیم (5/11 ماه) ، سال قبل مى باشد خمس تعلق مى گیرد؟ و همچنین این مرحومه قالى کهنه خود را تبدیل به یک قالیچه به قیمت (25000 تومان) نموده بوده که زیر پا انداخته نشده آیا به قیمت این فرش خمس تعلّق مى گیرد؟
به درآمد آن سال خمس تعلّق مى گیرد ولى قالیچه اگر مورد نیاز بوده خمس ندارد.
17 – مبنای سال خمسی
مبناى سال خمس کارمند اوّلین حقوق دریافتى است یا زمان دیگر، سال شمسى مورد نظر است یا قمرى؟
مبدأ آن، اوّلین درآمد است سال قمرى و شمسى هر دو جایز است.
18 – سال خمسی برای بانوان
آیا تعیین سال روز خمسى اختصاص به مردها دارد که به عنوان نان آور و مدیر خانواده هستند و یا زنان خانه دارى که تحت سرپرستى مردها به سر مى برند و عایدات جزیى و محقر دارند را نیز شامل مى شود؟ اگر عایدات آنها نیز متعلّق خمس باشد آیا کیفیت تخمیس اموال آنان با مردان متفاوت است یا نه (توضیح این که گویا بعضى از آقایان گفته اند زن شوهردار باید به محض دریافت تخمیس کند)؟
هر کس درآمدى زاید بر مخارج دارد باید سال خمس داشته باشد و بعد از گذشتن سال اموال خود را تخمیس کند.
19 – تغییر زمان سال خمسی
آیا تغییر زمان حساب سال جایز است؟
جلو انداختن حساب سال به هر اندازه هیچ مانعى ندارد ولى تأخیر آن جز با اجازه حاکم شرع جایز نیست.
20 – شمول اقساط وام بر مؤونه سال
از دانشگاه وام گرفته ام، و پنج سال دیگر این وام را از من پس مى گیرند. و به عبارتى من الان به آنها بدهکار هستم. آیا سر سال خمسى که مى رسد، مى توانم مقادیر فوق را از موجودى کسر نمایم؟ یا پنج سال بعد که قسط آن قرضها را دادم جزء مؤنه همان سال محسوب مى شود، و نباید سر سال خمسى پنج سال بعد آن مقادیر را به موجودى اضافه نمایم؟
اقساط مذکور جزء مؤنه همان سالى محسوب مى شود که پرداخت مى گردد.
21 – تعیین سال خمسی جداگانه برای هر درآمد
اگر فردی سال خمسی در نظر نگیرد و اینگونه عمل کند که برای هر درآمد، سال خمسی همان درآمد را حساب کند مثلا برای درآمدی که در روز اول اسفند به دست می آورد اینگونه عمل کند که تا اول اسفند سال آینده چیزی از آن اضافه ماند خمس اضافی را بدهد (و برای درآمدهای دیگر هم به همین نحو عمل کند) آیا این کار صحیح است؟
این کار صحیح نیست بلکه باید برای تمام درآمدها یک سال خمسی قرار دهد.
22 – تعیین سال خمسی برای کارمندانی که درآمد اضافی ندارند
در مسئله 1489 توضیح المسائل آمده است «کسی که درآمد اضافی ندارد قرار دادن سال خمسی برای او لازم نیست». آیا کارمندانی که در ماه حقوق مشخصی می گیرند و مقدار حقوقشان به قدری است که معمولا تا پایان همان ماه (و حتی زودتر) خرج می شود باید سال خمسی داشته باشند؟
چنانچه درآمد دیگری نداشته باشند و مخارجشان بیش از درآمدشان یا مساوی آن باشد سال خمسی برای آنها لازم نیست ولی با توجه به اینکه غالباً درآمد اضافی جزئی دارند لازم است به خاطر همان، سال خمسی برای خود قرار دهند.
23 – حساب سال خمسی
علما مى گویند انسان باید حساب سال داشته باشد، اگر کسى درآمد او کمتر از مخارجش باشد باز هم واجب است حساب سال داشته باشد؟
منظور علما نیز کسى است که درآمد اضافى و پس انداز داشته باشد نه کسى که درآمد اضافى و پس اندازى نداشته باشد.
24 – رابطه مالیات و خمس
آیا مردم مى توانند مالیاتى که به دولت اسلامى پرداخت مى نمایند را بابت خمس حساب نمایند؟
مالیات شبیه سایر هزینه هاست و جزء هزینه سال محسوب مى شود و بابت خمس محسوب نمى شود.
25 – شریکی که خمس نمی دهد
حقیر در خرید و فروش عمده سبزى و باربرى با یک ماشین با چند نفر شریک هستم یکى از آنها برادرم هست که در پرداخت خمس کوتاهى مى کند ایشان تصمیم به این کار دارد حتّى یک بارهم انجام داده ولى فعلا چند سال است که خمس نداده است موقعیّت ما هم طورى است که کنار زدن او از شراکت نه از نظر فامیلى و نه از نظر وضع شغلى در محل به صلاح ما نیست تکلیف من چیست؟
ما به شما اجازه مى دهیم که خمس خود را بدهید و نسبت به سهم خود تصرّف کنید و سعى کنید برادرتان را نیز امر به معروف کنید.
26 – سیادت از طریق مادر
آیا سیادت از طریق مادر به فرزندان او منتقل مى شود؟
بعضى از احکام سیادت از جمله گرفتن خمس منتقل نمى شود و سبب آن در کتب فقهیّه بیان شده است.
27 – پرداخت خمس به غیر مرجع تقلید خود
آیا لازم است که هر مقلّدى خمس اموالش را به مرجع تقلید خودش بدهد؟
اعطاى خمس به مرجع مقلّد در صورتى لازم است که معلوم نباشد مجتهدین دیگر در همان مصارفى که مرجع مقلّد لازم مى داند مصرف مى کنند و نیز در صورتى که مرجع به عنوان حکم حاکم از مقلّدین خود خمس را طلب کند، لازم است. در غیر این دو صورت مى توان به نظر مجتهدین دیگر مصرف کرد.
28 – میت مدیونی که خمس هم بدهکار است
اگر میّتى مدیون باشد و خمس نیز بدهکار باشد و ترکه، وافى به هر دو نباشد ورثه کدام را مقدّم کنند؟
هرگاه مالى که به آن خمس تعلّق گرفته موجود باشد باید خمس را مقدم بدارند و اگر آن مال موجود نیست احتیاط آن است که حق الناس را بر حق الله مقدم کنند.
29 – تفکیک اموال مخمس با غیر مخمس
آیا صِرف نیّت باعث جداسازى اموال و پولهایى که خمس آنها داده شده از غیر آنها مى شود؟ به هرحال راه جداسازى چیست؟ مخصوصاً اگر در صندوقى یا بانکى باشد.
احتیاجی به جداسازی نیست ، در آخر سال مجموع موجودی را حساب می کنند و معادل آنچه تخمیس شده را از آن کم می کنند ، باقیمانده خمس دارد .
30 – استفاده از اموال کسانی که خمس نمی دهند
کسى که حساب سالانه جهت تعیین خمس قرار داده باشد وبه منازل کسانى که وجوه شرعى خود را نمى پردازند به میهمانى برود و از غذاى آنها استفاده کند یا با آب منزل آنها وضو بگیرد و در منزل آنها نماز به جا آورد چه صورتى دارد؟
هرگاه یقین داشته باشد که مال خمس درآن خانه یا غذا وجود دارد تصرّف در آن جایز نیست مگر این که از حاکم شرع اجازه بگیرد.
31 – عُشریّه دراویش
آیاپرداخت عُشریّه، ریشه اسلامى دارد کفایت از خمس مى کند؟
عُشریّه دراویش، ریشه اسلامى ندارد و عشریّه در اسلام فقط مربوط به زکات غلاّت چهارگانه است به شرط این که با آب باران و قنات و مانند آن آبیارى شود.
32 – خمس برای فرزندی که در خانه پدری زندگی می کند
آیا کسى که در خانه پدرى زندگى مى کند باید خمس بدهد؟
اگر درآمد اضافى دارد باید خمس بدهد.
33 – خمس مبالغی که از داماد گرفته شده
در بین مردم و شیعیان افغانستان مرسوم است که در ازدواج علاوه بر مهریّه، پدر دختر مبلغى پول از داماد مى گیرد آیا این پول حلال است و اگر سال بر آن بگذرد خمس دارد؟
اگر پول مزبور را به صورت شرط ضمن عقد جهت پدر قرار دهند حلال است و با گذشتن سال، خمس آن واجب مى شود.
34 – پرداخت غیر نقدی خمس
سلام علیکم
اگر بر کسی خمس واجب شود و پولی جهت پرداخت خمس نداشته باشد , آیا می تواند به اندازه مبلغی که باید خمس بدهد وسیله یا جنسی را بدهد؟
باتشکر
اشکالی ندارد
35 – تصرف در وجوهات به عنوان قرض
تصرّف در وجوه صدقه، کفّاره، زکات، خمس و مانند آن، به عنوان قرض و سپس برگرداندن آن چه صورت دارد؟ پولهایى که به عنوان امانت در نزد انسان است چطور؟
در صورتى که صاحب پول، آنها را به عنوان صدقه یا خمس جدا کرده، مى تواند در آنها تصرّف کند; ولى اگر کسى به عنوان امانت به آنها سپرده، حقّ تصرّف ندارند.
36 – استفاده از اموال پدری که خمس نمی دهد
پدرم اعتقاد چندانى به مسائل دینى ندارد، و فقط نماز و روزه را به جا مى آورد; آن هم کاملا سرسرى، امّا بقیّه تکالیف مانند خمس و زکات و مانند آن را رعایت نمى کند. نمى خواهم اموال ایشان در مسائل زندگى من داخل شود، امّا اصرار دارند که به من کمک کنند. لطفاً در این مورد به سؤالات زیر پاسخ دهید:
1ـ چه کار کنم؟ تکلیف غذا خوردن در آن جا چیست؟
2ـ مبلغى که تاکنون کمک کرده اند، مرا به ایشان زیاد وابسته کرده است. به نظر شما چه کارى در این شرایط مناسب است؟
3ـ عدم رعایت فروع دین، عدم اعتقاد عملى به اصول را نشان مى دهد. دوستى با ایشان من را نسبت به دین و حلال و حرام و واجبات بى تفاوت مى کند. چگونه مى توان این مطلب را به ایشان متذکّر شد به طورى که ناراحت نشود، و از طرف من نیز اتمام حجّت شده باشد. با توجّه به این که ایشان بسیار عاطفى هستند، و به کوچکترین انتقادات سازنده اى ناراحت مى شوند، و اشک مى ریزند؟
1:شما مى توانید از مال ایشان استفاده کنید، و خمسش را بپردازید.
2: وابستگى به پدر چیز مهمّى نیست. سعى کنید با اخلاق خوش و منطق مؤدّبانه، پدر را به راه راست بیاورید.
3: سعى کنید با تواضع و بردبارى و زبان خوش، تدریجاً در ایشان نفود کنید، و هرگز مأیوس نشوید. و تذکّرات در خلوت باشد، نه در جلوى مردم، و به صورت خیراندیشى باشد، نه به صورت انتقاد و خشونت و بدانید سهل انگارى در فروع، همیشه دلیل بر عدم ایمان به اصول نیست.
37 – قلمرو مالیات و وجوه شرعیه
در بعضى از محافل بحثى مطرح هست که آیا مالیات در نظام اسلامى (آن هم گاهى با در صد زیاد) جایگزین خمس و زکات مى شود؟ و در صورتى که جایگزین نمى شود، براى کسانى که خمس و زکات مى دهند، چاره اى اندیشیده شده تا مالیات کمترى (لا اقل به میزان خمس و زکاتِ پرداختى) بدهکار باشند؟ مخصوصاً با توجّه به این که در صدر اداره مالیات و اخذ وجوهات، فقیه جامع الشرایط نظارت و حضور دارد؟
مسأله مهمّ این است که مالیات نوعى هزینه کار اقتصادى است. یعنى کسى که فعّالیّت اقتصادى دارد، از جادّه ها استفاده مى کند، از امنیّت بهره مى گیرد، از رسانه هاى جمعى کمک مى گیرد، و از دیگر امکانات بهره مند مى گردد. اگر این امکانات نبود، کار اقتصادى ممکن نمى شد، یا بهره کمى داشت. بنابراین وظیفه دارد سهمى از هزینه هاى کارهاى عمومى دولت، که در انجام امور اقتصادى او مؤثّر است را بپردازد، و این یک امر طبیعى است. حال اگر بعد از پرداختن مالیات، چیز اضافه اى براى او باقى نماند، خمس به او تعلّق نمى گیرد، و اگر اضافه بماند 80 درصد آن مال خود اوست، و 20 درصد دیگر که خمس است در حال حاضر عمدتاً صرف مسائل فرهنگ اسلامى، و حفظ عقاید و ارزشها مى گردد، که سود آن عائد مردم مى شود. چون اگر حوزه ها نباشد، نسل آینده از اسلام دور و جدا مى گردد. بنابراین، اساساً نباید قلمرو مالیاتها را با وجوه شرعیّه مخلوط کرد.
38 – اولویت در پرداخت دیون شرعیه و قرض
هرگاه کسى بدهکار خمس یا زکات باشد، و قرض هم داشته باشد، بدهیهایى از بابت کفّاره و نذر و مانند آن نیز بر او واجب شده باشد، چنان چه نتواند همه آنها را بپردازد تکلیف چیست؟
هرگاه عین مالى که خمس یا زکات یا نذر به آن تعلّق گرفته موجود است، خمس و زکات و نذر مقدّم مى باشد، و اگر عین آن موجود نیست، حق النّاس اولویّت دارد.
39 – تخمیس قسمتی از اموال برای کسی که عازم حج است
کسى که حساب سال ندارد، و خمس نمى پردازد، آیا شرعاً مى تواند فقط مقدارى از اموال را مخمّس کند و به حج برود؟
این کار جایز است; ولى اگر مى خواهد از حج خود به طور کامل نتیجه بگیرد تمام اموال خود را پاک کند.
40 – شک در پرداخت خمس
آیا بر مالى که صاحبش شک دارد خمس آن را داده یا نه، خمس تعلّق مى گیرد؟
احتیاط آن است که خمس آن را بپردازد.
41 – خمس لباسی که با پول مخمس خریداری شده
اگر از پولی که خمس آن را داده ایم لباسی بخریم ولی از آن لباس در طول سال استفاده نکنیم باید یک بار دیگر خمس آن را بدهیم؟
در صورتی که مورد نیازتان نبوده و ترقی قیمت داشته باید خمس ترقی قیمت آن را بدهید.
42 – قرض گرفتن از کسی که حساب خمسی ندارد
اگر از کسی که می دانیم خمس نمی دهد و کلاً اهل پرداخت وجوهات شرعیه نیست، پولی به عنوان قرض الحسنه بگیریم و پس از استفاده از آن، و به طور مثال پس از چند ماه عین پول را به او بازگردانیم، آیا قرض گرفتن و استفاده ما از آن پول صحیح است؟
در صورتی که یقین نداشته باشید آنچه را به شما به عنوان قرضی داده مشمول خمس بوده اشکال ندارد.
43 – استفاده طلاب از امکانات خانواده که خمس نمی دهند
پدر و مادر یا اقوام طلبه ای خمس نمی دهند، آیا این طلبه می تواند از مال و غذای پدر و مادر و اقوام استفاده کند؟ (مثلا از جهت اینکه خودش از خمس شهریه می گیرد)
ما به شما اجازه می دهیم که از غذا و وسائل آنها استفاده کنید.
44 – خمس فیش ثبت نامی حج عمره
حضرت آیت الله من دانشجو هستم و امسال ان شاالله به سفر عمره مشرف می شوم. با توجه به اینکه از تاریخ ثبت نام من برای عمره ۳ سال می گذرد آیا خمس به این فیش تعلق می گیرد؟ و آیا به سود متعلقه هم خمس تعلق می گیرد؟
اگر از پولی که خمس آن داده شده و یا در بین سال جمع شده ثبت نام کرده اید خمس ندارد.
45 – خمس فیش ثبت نامی حج تمتع
درمورد ثبت نام حج تمتع، کسی که حج بر او واجب شده بعد از اینکه ثبت نام کرد باید چند سالی در نوبت بماند، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
اگر از پول مخمّس و یا پولی که در بین سال جمع شده ثبت نام کرده خمس ندارد.
46 – خمس مبلغی که به عنوان گرو نزد خریدار مانده
بنده برای خرید یک دستگاه تلویزیون چند روز قبل از موعد سال خمسی برای خرید به مغازه ای مراجعه نمودم و با توجه به موجود نبودن آن در مغازه و مشخص نبودن قیمت نهایی دستگاه (قیمت تقریبی مشخص است) مبلغی بابت پیش پرداخت به فروشنده پرداخت کردم و پرداخت مابقی مبلغ دستگاه به زمان تحویل موکول شد. آیا به مبلغ باقیمانده که بدهکارم و در حساب اینجانب در زمان سال خمسی باقیمانده است خمس تعلق می گیرد؟
آن مقدار که بدهکار هستید خمس ندارد.
47 – خمس وسائلی که بلااستفاده مانده
اگر با پولی که سال بر آن نگذشته چه زمانی که خمس آن پرداخت شده و چه زمانی که تخمیس نشده باشد، کالایی را خریداری نماییم (خواه وسیله و ابزار باشد یا منزل و غیره) و به مدت یک سال هم بلااستفاده مانده باشد، آیا خمس به آنها تعلق می گیرد؟
اگر از وسائل مورد نیاز است خمس ندارد.
48– خمس پولی که برای امور خیریه جمع شده
پولی که برای صدقه و یا خرج در امور خیریه کنار گذاشته شده است ولی قبل از خرج کامل پول در امور مذکور یک سال از آن می گذرد، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
خمس آن را می تواند جزو صدقه حساب کند.
49 – طلایی که در بانک به صورت گرو گذاشته شده
اگر در بخش کارگشایی بانک مقداری طلا (همانگونه که معمول است طلا را به عنوان گرو می گذارند و با توجه به وزن طلا مقدار مشخصی پول از بانک می گیرند و پس از یک سال پول را با بهره مشخصی به بانک پس می دهند و طلایشان را پس می گیرند) به مدت یک سال گذاشته باشیم، آیا به این طلا که یک سال یا بیشتر در بانک مانده است خمس تعلق می گیرد؟
در صورتیکه طلا قبلاً جنبه زینتی خانواده را داشته خمس ندارد و اگر چیز اضافی بوده خمس دارد؛ در ضمن سود شما به بانک در صورتی صحیح است که تحت یکی از عقود شرعیه که در آیین نامه بانک ها آمده است قرار گیرد.
50 – اموالی که از غیر مسلمانان گرفته شده
اینجانب یک سری وسایل منزل را بدون پرداخت پول از افراد غیر مسلمان دریافت کرده ام. آیا استفاده از آنها صحیح است یا باید وجه آن را یا خمس آن را بپردازم؟ چگونه باید وجه آن را پرداخت کنم؟
در صورتیکه از غیر کفار حربی باشد باید وجه آن را بپردازید مگر اینکه آنها رضایت دهند، در اینصورت خمس ندارد ولی اگر از کفار حربی بگیرید احتیاط آن است که خمس آن را بپردازید.
51 – تقدم حق الله بر حق الناس
شخصی مرده است ولی مقداری پول از او بجا مانده است ولی بسیار کم است و بدهی به عنوان حق الناس دارد و زکات و خمس هم نداده است . حالا وراث این شخص ، اول باید کدام یک از موارد بالا را بدهند ؟
احتیاط آن است که حق الناس مقدم بر حق الله است .
52 – استفاده از غذای همسایه ای که خمس نمی دهد
ما در همسایگی منزل خواهرم هستیم اما می دانیم که ایشان خمس نمی دهد و از طرفی مدام برای ما غذا می آورد. تکلیف چیست ؟ اگر استفاده نکنیم اسراف است ؟ نظر حضرتعالی چیست؟
خمس آنها را در نظر می گیرید و بعدا می پردازید.
53– استفاده از پول مخلوط مخمس با غیر مخمس و کسر مقدار مخمس در سال خمسی
چنانچه مقداری پول مخمس با غیر مخمس مخلوط باشد، آیا می توان بدون نیت از این مخلوط در مؤونه خرج کرد و در پایان سال با کسر مقدار مخمس اولیه، خمس مابقی را پرداخت؟
اشکالی ندارد.
54 – عدم تاثیر کاهش ارزش پول در خمس [متفرقه خمس]
آیا کاهش ارزش پول در خمس تاثیری دارد یا خیر؟
تاثیری ندارد.
55 – معیار بودن پول رایج کشورها در پرداخت خمس [متفرقه خمس]
با توجه به اینکه در زمان پیامبر اسلام(صل الله علیه و آله) پول رایج، مسکوک بوده است و خمس نیز بر مبنای آن تعیین می شده است، آیا می توان هم اکنون درآمد سالانه خود را بر مبنای برابری ارزشش با طلا سنجید و پس از احتساب ارزش واقعی پول، خمس آن را پرداخت کرد؟
معیار پول موجود در هر کشوری است.
56 – مصالحه به کمتر نسبت به کسی که تمکن دارد [متفرقه خمس]
آیا با فرض اشتغال ذمّه به خمس و تمکن از ادای آنف مصالحه به کمتر جایز است؟
در صورتی که حاکم شرع مصلحت بداند می تواند این کار را انجام دهد.
57 – جایز بودن دادن یک سوم از وجوهات شرعیه را به نیازمندان با رعایت احتیاط [مصرف خمس]
آیا اجازه میفرمائید اینجانب سهمی از خمس خود را به نیازمندان بدهم ودر صورت مثبت بودن جواب چه سهمی از آن را میتوانم در این راه صرف نمایم؟
مجاز هستید یک سوم وجوهات شرعیه خویش را با رعایت احتیاط صرف نیازمندان کنید و بقیه را جهت اقامه حوزه های علمیه و نشر اسلام ارسال دارید.
58 – جواز انفاق و تبرع برای کسی که فاقد سال خمسی است [مصرف خمس]
کسانیکه در آخر سال همیشه مقداری زائد بر مصرف سالانه داشته و از تعیین سالروز خمسی امتناع میورزند آیا میتوانند در موارد نیاز با این وضعیت انفاق و تبرع داشته باشند؟
به آنها اجازه می دهیم که انفاق کنند و آن را جزء وجوه شرعیه حساب کنند.
59 – مصرف خمس در ساخت مسجد [مصرف خمس]
آیا می توان خمس را در جهت ساخت مسجد استفاده کرد یا نه؟
با اجازه مرجع تقلید مانعی ندارد.
60 – خرید ابزار دفاعی از سهم امام [مصرف خمس]
کسى که خود را در معرض خطر دشمنانش مى بیند آیا مى تواند از سهم امام(علیه السلام) و سایر وجوهات شرعیّه اسلحه و ابزار جنگى تهیّه نماید؟
با اجازه حاکم شرع یا نماینده او مجاز است.
61 – سیادت از طریق مادر [مصرف خمس]
آیا سیادت از طریق مادر به فرزندان او منتقل مى شود؟
بعضى از احکام سیادت از جمله گرفتن خمس منتقل نمى شود و سبب آن در کتب فقهیّه بیان شده است.
62 – دستگردان خمس با سید غنی [مصرف خمس]
آیا سیّد غنى که مجتهد یا نماینده حاکم شرع نیست مى تواند صرفاً به عنوان سیادت خویش در مواردى که پیش مى آید،با فقراى مؤمنین دستگردان و امهال نماید؟
بدون اجازه مجتهد جامع الشرایط اشکال دارد.
63 – پرداخت خمس به غیر مرجع تقلید خود [مصرف خمس]
آیا لازم است که هر مقلّدى خمس اموالش را به مرجع تقلید خودش بدهد؟
اعطاى خمس به مرجع مقلّد در صورتى لازم است که معلوم نباشد مجتهدین دیگر در همان مصارفى که مرجع مقلّد لازم مى داند مصرف مى کنند و نیز در صورتى که مرجع به عنوان حکم حاکم از مقلّدین خود خمس را طلب کند، لازم است. در غیر این دو صورت مى توان به نظر مجتهدین دیگر مصرف کرد.
64 – مصرف سهم امام (علیه السلام) برای زیارت [مصرف خمس]
صرف سهم امام در زیارات چگونه است؟
اگر جزء شئون اوست و اسراف نیست جایز است.
65 – استفاده طلاب از سهم امام (علیه السلام) [مصرف خمس]
آیا طلاّب مى توانند از سهم امام(علیه السلام) استفاده کنند؟
اخذ سهم امام براى آنان با اجازه حاکم شرع در صورتى که مشغول تحصیل علم مفید اسلامى هستند جایز است.
66 – اجازه از حاکم شرع برای مصرف خمس [مصرف خمس]
آیااجازه حاکم شرع درمصرف سهم امام(علیه السلام) و سادات لازم است؟
در مورد سهم امام(علیه السلام) اجازه حاکم شرع واجب است و در مورد سهم سادات بنابر احتیاط واجب باید اجازه گرفت.
67 – خمس هدیه [منافعى که خمس دارد]
اگر مردی چیزی را به زنش هدیه کند آیا به آن چیز خمس تعلق می گیرد؟
هدیه بعد از گذشتن سال بنابر احتیاط خمس دارد.
68 – خمس پس انداز دوران کودکی [منافعى که خمس دارد]
جناب آقای مکارم بابای من در سن کودکی برایم سرمایه گذاری در قالب سهام کرده است و آن را به عنوان هدیه به من داده است و حالا که من به سن بلوغ شرعی رسیده ام دو سؤال برای من به وجود آمده است که آیا به مبالغی که به من در سنین کودکی هدیه داده شده خمس تعلق می گیردیا نه؟ و نیز آیا به سود این سهام ها که هم اکنون در این سن که به بلوغ شرعی رسیده ام به من می رسد خمس تعلق می گیرد یا نه و اگر تعلق نمی گیرد تکلیف خمسی که تا به حال داده ام چه می شود؟ضمن این که من وجه نقد نیز تا کنون از این بابت دریافت نکرده ام و سودم تبدیل به سهام شده است.
شما باید خمس اصل سهام (بنابر احتیاط واجب) و سودی که تاکنون به دست آورده اید را بپردازید و سودی که از این به بعد به شما می رسد چنانچه تا سال خمسی مصرف نشود نیز خمس دارد.
69 – خمس کتابهایی که مورد نیاز نیستند [منافعى که خمس دارد]
طلاّب در حال تحصیل در حوزه علمیّه کتابهاى تاریخى و... آنچه لوازم خودشان هست مى خرند و اگر نخرند بعداً نمى توانند تهیّه کنند یا مثلا خیلى گران مى شود به هر حال بعداً مشکلاتى به وجود مى آید لذا حتى الامکان کوشش مى کنند که ارزانتر بخرند امّا همه را الآن نمى توانند مطالعه کنند لااقل یکسال یا دو سال بدون مطالعه مى ماند، آیا خمس دارد؟ اگر دارد قیمت زمان خرید را حساب کند یا قیمت روز را؟
آنچه مورد نیاز نبوده خمس دارد و ملاک قیمت امروز است.
70 – ارثی که متعلق خمس است [منافعى که خمس دارد]
طلبه اى از پدرش خانه اى را به ارث برده است که متعلّق خمس است در حالى که این طلبه قادر به پرداخت خمس نیست و بدهکار نیز هست چه کار کند که تصرّفش در این خانه جایز باشد؟
مى تواند به حاکم شرع مراجعه کند و چنانچه مستحقّ گرفتن خمس باشد با او دستگردان نماید.
71 – خمس زمینی که مجاناً به دست آمده [منافعى که خمس دارد]
زمینى در حدود سى سال قبل جهت تأمین مسکن مجّاناً به گروهى ازفرهنگیان واگذار شد، ولى چون موقعیّت زمین مذکور جهت تهیه مسکن تا سالها بعد اجازه نمى داد که در آن ساختمان مسکونى به وجود آید ناچار پس از چندین سال اقدام به خرید منزل نموده اند اکنون زمین مذکور چنانچه به فروش برسد یا تبدیل به ساختمان شود وجهى که از بابت فروش زمین مذکور عاید مى گردد مشمول پرداخت خمس مى گردد؟
احتیاط واجب آن است که خمس آن پرداخت شود.
72 – اثر افزایش قیمت ارث بر خمس [منافعى که خمس دارد]
این جانب ملک موروثى پدرى را فروخته و جهت تحصیل فرزندانم در شهر، منزلى خریدارى نموده ام آیا به پول به دست آمده از فروش ملک ارث پدرى خمس تعلّق مى گیرد و در صورت تعلّق، آیا مجاز هستم به صوت اقساط بپردازم؟
اگر آن ملک بعد از فوت پدر ترقّى نکرده خمس ندارد و اگر ترقّى کرده احتیاط واجب آن است که خمس تفاوت را بدهید مانعى ندارد به صورت اقساط بپردازید.
73 – خمس وسایل و تجهیزات پزشکی [منافعى که خمس دارد]
پزشکان براى معاینه بیمار نیاز به وسائل پزشکى دارند. حکم خمس این وسائل، در موارد ذیل چگونه است؟
الف) در صورتى که این وسائل را نقداً خریدارى کرده باشند.
ب) در صورتی که این وسائل را به صورت اقساطی خریداری کرده، و اقساط آن را به تدریج در ظرف چند سال می پردازند.
ج) در صورتی که مبلغی را قرض گرفته، و این وسائل را خریده، و ماهانه اقساط وام را می پردازند، و بر این وام سود هم تعلق گرفته باشد.
د) وسائل مصرفی پزشکی، که پزشکان برای بیماران استفاده می کنند مثل لوازم پانسمان و تزریق و مانند آن.
تمام این امور جزء سرمایه محسوب می شود. اگر از پول نقد تهیه شده، یا اگر اقساطی بوده قسط آن را پرداخته اند و سال بر آن گذشته، خمس دارد.
74 – پس انداز برای مخارج ازدواج [منافعى که خمس دارد]
کسانى که از نظر موقعیّت مالى ضعیف هستند، آیا مى توانند براى مخارج ازدواج پسر، یا براى تهیّه جهیزیّه دخترشان، پول پس انداز کنند؟
خمس به آن تعلّق مى گیرد; امّا اگر زیاد در زحمت باشد ما خمس آن را به آنها مى بخشیم.
75 – خمس سرمایه ثابت طلافروشان [منافعى که خمس دارد]
آیا به سرمایه ثابت طلا فروشان خمس تعلّق مى گیرد؟
آرى سرمایه خمس دارد; ولى یک بار که خمس بدهند کافى است، و بعداً فقط افزایش را حساب مى کنند.
76 – خمس زمینی که به جهت پس انداز خریداری شده [منافعى که خمس دارد]
با سلام من زمینی خریده ام تا در آینده با فروش آن بتوانم منزلم را که خیلی کوچک است عوض کنم آیا به این زمین خمس تعلق میگیرد
اری خمس دارد.
77 – مشمول خمس بر هدیه [منافعى که خمس دارد]
آیا هدیا خمس دارد؟
بنابر احتیاط واجب خمس دارد
78 – تعلق خمس به ترقی نرخ ارز [منافعى که خمس دارد]
با سلام اینجانب خمس ارز (پول رایج کشورهای دیگر ) که داشتم ، در سال خمسی قبل پرداخت کردم الان اگر نرخ برابری آن ارز با ریال کشور خودمان بیشر شده باشد یعنی آن پول خارجی گران شده باشد باید بازهم تفاوت را در سال خمسی جدید محاسبه وپرداخت کنم یا خیر؟
باتشکر
آری، ترقی قیمت آن خمس دارد.
79 – خمس ذخیره سوخت [منافعى که خمس دارد]
آیا بر هیزمهایى که براى سوخت و مصارف دیگر ذخیره مى شود خمس تعلّق مى گیرد؟
آنچه براى مصارف سوخت و سایر مصارف آن سال است خمس ندارد و آنچه براى سالهاى آینده است خمس دارد.
80 – خمس هدیه ای که در حساب بانکی است [منافعى که خمس دارد]
اینجانب مبلغی را به عنوان هدیه در یک حساب بلند مدت در بانکی جهت برادرم واریز کرده ام که خود ایشان اطلاع ندارد و تصمیم دارم در شرایط مناسب به ایشان اطلاع دهم که این حساب هدیه من به ایشان است.اکنون سال خمسی من رسیده و می خواستم بدانم آیا خمس این پول را باید بدهم یا بر عهده برادرم است؟
اگر به اسم ایشان و برای ایشان منظور کرده اید و آن را به او بخشیده اید خمس آن بر شما واجب نیست.
81 – خمس میوه روی درخت [منافعى که خمس دارد]
اول خرداد سال خمسی ماست، آیا باید خمس میوه ای که روی درخت است، را حساب کنیم؟ آیا رسیده بودن یا رسیده نبودن میوه روی درخت شرط تعلق گرفتن یا نگرفتن خمس به آن می باشد؟
در صورتیکه آماده فروش باشد خمس آن را محاسبه کنید در غیر اینصورت جزء درآمد امسال حساب نمی شود.
82 – خمس حقوق کارمندانی که مالیات می دهند [منافعى که خمس دارد]
من کارمند دولت هستم و ماهیانه از حقوق ما مالیات کسر می شود، آیا باید جداگانه خمس پرداخت شود؟
اگر سال بگذرد و چیزی از حقوقتان مانده باشد خمس دارد.
83 – زمان پرداخت خمس پولی که در رهن بوده [منافعى که خمس دارد]
پولى که براى رهن منزل بوده و الآن نیازى به آن نیست آیا خمس آن را باید بلافاصله پرداخت کرد؟
فرصت دارد تا سال خمسى آن را مصرف کند و چنانچه باقى بماند خمس دارد.
84 – سپرده گذاری رهن منزل و سود آن [منافعى که خمس دارد]
پول پیشی که از مستأجر دریافت کرده ام در بانک پس انداز نموده ام، آیا هم به اصل پول و یا فقط به سود آن خمس تعلق می گیرد؟
به اصل آن خمس تعلق نمی گیرد و سود آن اگر تا سال خمسی باقی بماند خمس دارد.
85 – هزینه های بیش از شأن شخص [منافعى که خمس دارد]
اگر کسی در بین سال خمسی اش خرج هایی کند که بیش از شأنش است (مثلاً انفاق هایی کند یا از ماشین مدل بالاتر استفاده کند) آیا چنین اختیاری را ندارد و باید خمس آن را بپردازد؟
اگر شک داشته باشیم که فلان مصرف در شأن هست یا نه، اصل با کدام است؟
سر سال خمسی، خمس این اموال خود را محاسبه می کند و در مورد سوال دوم، به عرف مراجعه کنید.
86 – خمس سود وام دریافتی [منافعى که خمس دارد]
گفته شده اگر وامی را اخذ نموده و تا سال خمسی آن را مصرف نکنیم می بایست به اندازه اقساط واریز شده خمس را پرداخت نماییم. سوال اینجاست که اقساط پرداختی در ماه های اول صرفاً مربوط به سود آن وام است و از خود پول چیزی کم نشده است. مثلاً اگر ده میلیون وام گرفته و باید یازده میلیون پرداخت کنیم، در ماه های ابتدایی اقساط آن یک میلیون سود پرداخت شده و چیزی از اصل وام کم نشده است. آیا با این فرض باید خمس اقساط پرداختی را حساب و پرداخت نماییم؟
آنچه مربوط به سود بوده باشد خمس به آن تعلق نمی گیرد و غیر آن مشمول خمس است.
87 – خرید اجناس با پول غیر مخمّس [منافعى که خمس دارد]
پولی را که برای هزینه آینده بچه ها چند سال پیش در پس انداز قرار داده ام بعد از چهار سال سود آن را در حال حاضر دریافت نموده ام و می خواهم برای آنها با این سود خریدی انجام دهم و کنار بگذارم. با توجه به اینکه سال خمسی بر آن سود گذشته بایستی ابتدا خمس آن را بدهم و بعد با آن معامله کنم یا بعد از معامله می توانم خمس را بدهم؟
در فرض سوال چنانچه سال بر آن گذشته باشد باید خمس آن را بپردازید و سپس اجناس مورد نیاز را بخرید.
88 – تهیه مایحتاج سال بعد، قبل از سال خمسی [منافعى که خمس دارد]
بنده در اواخر اسفند ماه یک پالتو خریدم تا از آن در زمستان سال بعد استفاده کنم. سال خمسی من تیرماه است (یعنی قبل از رسیدن زمان استفاده آن پالتو) آیا باید خمس آن را بدهم؟
در فرض سوال، خمس دارد.
89 – دریافت یارانه و هزینه کردن آن [منافعى که خمس دارد]
آیا گرفتن و خرج کردن پول یارانه از نظر شرع حلال است و آیا خمس تعلق می گیرد یا نه؟
گرفتن و خرج کردن پول یارانه اشکالی ندارد و ظاهراً این پول هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسی مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسی بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
90 – تعلق خمس به یارانه نقدی [منافعى که خمس دارد]
آیا به پولی که دولت به عنوان یارانه به حساب ریخته خمس تعلق می گیرد؟
این پول ظاهراً هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسى مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
91 – خمس مبلغ یارانه که قابل برداشت نیست [منافعى که خمس دارد]
با توجه به واریز یارانه های نقدی به حساب خانوارها و با عطف توجه به اینکه این وجوه اولاً به عنوان اعانه دولت بوده و در قبال کارکرد نمی باشد، ثانیاً در حال حاضر قابل برداشت نیست آیا در صورتیکه سال مالی بر این وجوه بگذرد خمس دارد یا خیر؟
ظاهراً این پول هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسى مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد ولی تا زمانی که دسترسی به آن پول ندارید فعلاً خمس ندارد.
92 – خمس گندمی که زکات آن پرداخت شده است [منافعى که خمس دارد]
هنگام برداشت محصول گندم اینجانب اوایل بهار بوده که به محاسبه و پرداخت زکات آن اقدام نموده ام. سال خمسی من دو هفته بعد از آن بوده است. آیا به گندم زکات داده فوق یا وجه فروخته شدن آن خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
به آن مقدار گندم یا وجه آن که در سال خمسی باقی مانده، خمس تعلق می گیرد و اگر در زحمت باشید خمس آن را به شما می بخشیم.
93 – تبدیل وام دانشجویی به سکه طلا [منافعى که خمس دارد]
بنده طی چند ترم از دانشگاه وام دانشجویی اخذ کرده و به دلیل عدم نیاز به آن و برای این که ارزش پول کم نشود اقدام به خرید چهار سکه بهار آزادی نمودم. قیمت این سکه ها بیشتر شده است. آیا خمسی از بابت کل این سکه ها بر ذمه ی من است؟ و همچنین آیا از بابت ارزش افزوده این سکه خمس بر ذمه من می باشد؟
به مقداری که اقساط آن را پرداخته اید و سال بر آن گذشته خمس دارد و به اضافه قیمت آن نیز خمس تعلق می گیرد.
94 – سرمایه گذاری برای فرزند نابالغ در قالب سهام [منافعى که خمس دارد]
پدر من در سن کودکی برای سرمایه گذاری در قالب سهام کرده است و آن را به عنوان هدیه به من داده است و حالا که من به سن بلوغ شرعی رسیده ام دو سوال برای من به وجود آمده است. آیا به مبالغی که به من در سنین کودکی هدیه داده شده خمس تعلق می گیرد یا نه؟ و نیز آیا به سود این سهام ها که هم اکنون در این سن که به بلوغ شرعی رسیده ام به من می رسد خمس تعلق می گیرد یا نه؟ در ضمن اینکه من وجه نقد نیز تاکنون از این بابت دریافت نکرده ام و سودم تبدیل به سهام شده است.
شما باید خمس اصل سهام (بنابر احتیاط واجب) و خمس سودی که تاکنون به دست آورده اید را بپردازید؛ و سودی که از این به بعد به شما می رسد چنانچه تا سال خمسی مصرف نشود نیز خمس دارد.
95 – پولی که والدین به فرزندان می دهند [منافعى که خمس دارد]
آیا پولی که والدین به فرزندان می دهند خمس دارد؟
اگر بماند و سال بر آن بگذرد خمس دارد.
96 – خمس مستمری کمیة امداد [منافعى که خمس دارد]
آیا به مستمری که کمیة امدا به برخی میدهد خمس تعلق میگیرد ؟
مستمری کمیة امداد هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسی مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسی بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
97– خمس آنچه در دست دیگران به عنوان قرض داده [منافعى که خمس دارد]
من هنگام محاسبه خمس در سر سال خمسی آیا باید آنچه که به دیگران قرض داده ام را هم حساب کنم و خمسش را بپردازم ؟
قرض اگر قابل وصول باشد ، سرسال خمسی باید خمس آن پرداخت شود ولی اگر قابل وصول نباشد جزء درآمد همان سال وصول ، قرار می گیرد .
98 – محاسبه آن مقدار از جنس که زاید بر شأن است [منافعى که خمس دارد]
اگر کسی با قرض چیزی را بخرد که کمی بالاتر از شأنش است آیا خمس این اضافه را باید بدهد؟
هرگاه قرض را ادا کند و تفاوت با شأنش قابل توجه باشد باید خمس آن را بدهد ولی تفاوت جزئی اشکالی ندارد.
99 – وصول طلب بعد از سال خمسی [منافعى که خمس دارد]
در صورتی که مقداری پول به کسی قرض داده باشیم و روز پرداخت خمس مال برسد اما آن پول به دست ما نرسیده باشد و پس از مدتی آن پول به دست ما برسد در حالیکه خود مقروض باشیم آیا به آن پول خمس تعلق می گیرد؟ (با توجه به اینکه اگر آن مال زودتر به دست ما می رسید قرض را پرداخت می کردیم و خمس به آن تعلق نمی گرفت)
هرگاه پس از سال خمسی به دست شما رسیده و سال قبل مقروض نبوده اید باید خمس آن را بپردازید هر چند امسال مقروض باشید.
100 – خمس چیزی که بهای آن را به صورت اقساط می پردازد [منافعى که خمس دارد]
از آنجایی که شخص در حال پرداختن وجه قبر به صورت قسطی است، آیا سال خمسی آن پس از اتمام اقساط باید حساب شود یا خیر؟
هر سال به مقداری که وجه قبر را پرداخته یا قیمتش افزایش یافته خمس دارد.
آیا هدیا خمس دارد؟
بنابر احتیاط واجب خمس دارد
78 – تعلق خمس به ترقی نرخ ارز [منافعى که خمس دارد]
با سلام اینجانب خمس ارز (پول رایج کشورهای دیگر ) که داشتم ، در سال خمسی قبل پرداخت کردم الان اگر نرخ برابری آن ارز با ریال کشور خودمان بیشر شده باشد یعنی آن پول خارجی گران شده باشد باید بازهم تفاوت را در سال خمسی جدید محاسبه وپرداخت کنم یا خیر؟
باتشکر
آری، ترقی قیمت آن خمس دارد.
79 – خمس ذخیره سوخت [منافعى که خمس دارد]
آیا بر هیزمهایى که براى سوخت و مصارف دیگر ذخیره مى شود خمس تعلّق مى گیرد؟
آنچه براى مصارف سوخت و سایر مصارف آن سال است خمس ندارد و آنچه براى سالهاى آینده است خمس دارد.
80 – خمس هدیه ای که در حساب بانکی است [منافعى که خمس دارد]
اینجانب مبلغی را به عنوان هدیه در یک حساب بلند مدت در بانکی جهت برادرم واریز کرده ام که خود ایشان اطلاع ندارد و تصمیم دارم در شرایط مناسب به ایشان اطلاع دهم که این حساب هدیه من به ایشان است.اکنون سال خمسی من رسیده و می خواستم بدانم آیا خمس این پول را باید بدهم یا بر عهده برادرم است؟
اگر به اسم ایشان و برای ایشان منظور کرده اید و آن را به او بخشیده اید خمس آن بر شما واجب نیست.
81 – خمس میوه روی درخت [منافعى که خمس دارد]
اول خرداد سال خمسی ماست، آیا باید خمس میوه ای که روی درخت است، را حساب کنیم؟ آیا رسیده بودن یا رسیده نبودن میوه روی درخت شرط تعلق گرفتن یا نگرفتن خمس به آن می باشد؟
در صورتیکه آماده فروش باشد خمس آن را محاسبه کنید در غیر اینصورت جزء درآمد امسال حساب نمی شود.
82 – خمس حقوق کارمندانی که مالیات می دهند [منافعى که خمس دارد]
من کارمند دولت هستم و ماهیانه از حقوق ما مالیات کسر می شود، آیا باید جداگانه خمس پرداخت شود؟
اگر سال بگذرد و چیزی از حقوقتان مانده باشد خمس دارد.
83 – زمان پرداخت خمس پولی که در رهن بوده [منافعى که خمس دارد]
پولى که براى رهن منزل بوده و الآن نیازى به آن نیست آیا خمس آن را باید بلافاصله پرداخت کرد؟
فرصت دارد تا سال خمسى آن را مصرف کند و چنانچه باقى بماند خمس دارد.
84 – سپرده گذاری رهن منزل و سود آن [منافعى که خمس دارد]
پول پیشی که از مستأجر دریافت کرده ام در بانک پس انداز نموده ام، آیا هم به اصل پول و یا فقط به سود آن خمس تعلق می گیرد؟
به اصل آن خمس تعلق نمی گیرد و سود آن اگر تا سال خمسی باقی بماند خمس دارد.
85 – هزینه های بیش از شأن شخص [منافعى که خمس دارد]
اگر کسی در بین سال خمسی اش خرج هایی کند که بیش از شأنش است (مثلاً انفاق هایی کند یا از ماشین مدل بالاتر استفاده کند) آیا چنین اختیاری را ندارد و باید خمس آن را بپردازد؟
اگر شک داشته باشیم که فلان مصرف در شأن هست یا نه، اصل با کدام است؟
سر سال خمسی، خمس این اموال خود را محاسبه می کند و در مورد سوال دوم، به عرف مراجعه کنید.
86 – خمس سود وام دریافتی [منافعى که خمس دارد]
گفته شده اگر وامی را اخذ نموده و تا سال خمسی آن را مصرف نکنیم می بایست به اندازه اقساط واریز شده خمس را پرداخت نماییم. سوال اینجاست که اقساط پرداختی در ماه های اول صرفاً مربوط به سود آن وام است و از خود پول چیزی کم نشده است. مثلاً اگر ده میلیون وام گرفته و باید یازده میلیون پرداخت کنیم، در ماه های ابتدایی اقساط آن یک میلیون سود پرداخت شده و چیزی از اصل وام کم نشده است. آیا با این فرض باید خمس اقساط پرداختی را حساب و پرداخت نماییم؟
آنچه مربوط به سود بوده باشد خمس به آن تعلق نمی گیرد و غیر آن مشمول خمس است.
87 – خرید اجناس با پول غیر مخمّس [منافعى که خمس دارد]
پولی را که برای هزینه آینده بچه ها چند سال پیش در پس انداز قرار داده ام بعد از چهار سال سود آن را در حال حاضر دریافت نموده ام و می خواهم برای آنها با این سود خریدی انجام دهم و کنار بگذارم. با توجه به اینکه سال خمسی بر آن سود گذشته بایستی ابتدا خمس آن را بدهم و بعد با آن معامله کنم یا بعد از معامله می توانم خمس را بدهم؟
در فرض سوال چنانچه سال بر آن گذشته باشد باید خمس آن را بپردازید و سپس اجناس مورد نیاز را بخرید.
88 – تهیه مایحتاج سال بعد، قبل از سال خمسی [منافعى که خمس دارد]
بنده در اواخر اسفند ماه یک پالتو خریدم تا از آن در زمستان سال بعد استفاده کنم. سال خمسی من تیرماه است (یعنی قبل از رسیدن زمان استفاده آن پالتو) آیا باید خمس آن را بدهم؟
در فرض سوال، خمس دارد.
89 – دریافت یارانه و هزینه کردن آن [منافعى که خمس دارد]
آیا گرفتن و خرج کردن پول یارانه از نظر شرع حلال است و آیا خمس تعلق می گیرد یا نه؟
گرفتن و خرج کردن پول یارانه اشکالی ندارد و ظاهراً این پول هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسی مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسی بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
90 – تعلق خمس به یارانه نقدی [منافعى که خمس دارد]
آیا به پولی که دولت به عنوان یارانه به حساب ریخته خمس تعلق می گیرد؟
این پول ظاهراً هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسى مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
91 – خمس مبلغ یارانه که قابل برداشت نیست [منافعى که خمس دارد]
با توجه به واریز یارانه های نقدی به حساب خانوارها و با عطف توجه به اینکه این وجوه اولاً به عنوان اعانه دولت بوده و در قبال کارکرد نمی باشد، ثانیاً در حال حاضر قابل برداشت نیست آیا در صورتیکه سال مالی بر این وجوه بگذرد خمس دارد یا خیر؟
ظاهراً این پول هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسى مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد ولی تا زمانی که دسترسی به آن پول ندارید فعلاً خمس ندارد.
92 – خمس گندمی که زکات آن پرداخت شده است [منافعى که خمس دارد]
هنگام برداشت محصول گندم اینجانب اوایل بهار بوده که به محاسبه و پرداخت زکات آن اقدام نموده ام. سال خمسی من دو هفته بعد از آن بوده است. آیا به گندم زکات داده فوق یا وجه فروخته شدن آن خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
به آن مقدار گندم یا وجه آن که در سال خمسی باقی مانده، خمس تعلق می گیرد و اگر در زحمت باشید خمس آن را به شما می بخشیم.
93 – تبدیل وام دانشجویی به سکه طلا [منافعى که خمس دارد]
بنده طی چند ترم از دانشگاه وام دانشجویی اخذ کرده و به دلیل عدم نیاز به آن و برای این که ارزش پول کم نشود اقدام به خرید چهار سکه بهار آزادی نمودم. قیمت این سکه ها بیشتر شده است. آیا خمسی از بابت کل این سکه ها بر ذمه ی من است؟ و همچنین آیا از بابت ارزش افزوده این سکه خمس بر ذمه من می باشد؟
به مقداری که اقساط آن را پرداخته اید و سال بر آن گذشته خمس دارد و به اضافه قیمت آن نیز خمس تعلق می گیرد.
94 – سرمایه گذاری برای فرزند نابالغ در قالب سهام [منافعى که خمس دارد]
پدر من در سن کودکی برای سرمایه گذاری در قالب سهام کرده است و آن را به عنوان هدیه به من داده است و حالا که من به سن بلوغ شرعی رسیده ام دو سوال برای من به وجود آمده است. آیا به مبالغی که به من در سنین کودکی هدیه داده شده خمس تعلق می گیرد یا نه؟ و نیز آیا به سود این سهام ها که هم اکنون در این سن که به بلوغ شرعی رسیده ام به من می رسد خمس تعلق می گیرد یا نه؟ در ضمن اینکه من وجه نقد نیز تاکنون از این بابت دریافت نکرده ام و سودم تبدیل به سهام شده است.
شما باید خمس اصل سهام (بنابر احتیاط واجب) و خمس سودی که تاکنون به دست آورده اید را بپردازید؛ و سودی که از این به بعد به شما می رسد چنانچه تا سال خمسی مصرف نشود نیز خمس دارد.
95 – پولی که والدین به فرزندان می دهند [منافعى که خمس دارد]
آیا پولی که والدین به فرزندان می دهند خمس دارد؟
اگر بماند و سال بر آن بگذرد خمس دارد.
96 – خمس مستمری کمیة امداد [منافعى که خمس دارد]
آیا به مستمری که کمیة امدا به برخی میدهد خمس تعلق میگیرد ؟
مستمری کمیة امداد هبه است و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسی مورد استفاده قرار نگیرد، و سال خمسی بر آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
97– خمس آنچه در دست دیگران به عنوان قرض داده [منافعى که خمس دارد]
من هنگام محاسبه خمس در سر سال خمسی آیا باید آنچه که به دیگران قرض داده ام را هم حساب کنم و خمسش را بپردازم ؟
قرض اگر قابل وصول باشد ، سرسال خمسی باید خمس آن پرداخت شود ولی اگر قابل وصول نباشد جزء درآمد همان سال وصول ، قرار می گیرد .
98 – محاسبه آن مقدار از جنس که زاید بر شأن است [منافعى که خمس دارد]
اگر کسی با قرض چیزی را بخرد که کمی بالاتر از شأنش است آیا خمس این اضافه را باید بدهد؟
هرگاه قرض را ادا کند و تفاوت با شأنش قابل توجه باشد باید خمس آن را بدهد ولی تفاوت جزئی اشکالی ندارد.
99 – وصول طلب بعد از سال خمسی [منافعى که خمس دارد]
در صورتی که مقداری پول به کسی قرض داده باشیم و روز پرداخت خمس مال برسد اما آن پول به دست ما نرسیده باشد و پس از مدتی آن پول به دست ما برسد در حالیکه خود مقروض باشیم آیا به آن پول خمس تعلق می گیرد؟ (با توجه به اینکه اگر آن مال زودتر به دست ما می رسید قرض را پرداخت می کردیم و خمس به آن تعلق نمی گرفت)
هرگاه پس از سال خمسی به دست شما رسیده و سال قبل مقروض نبوده اید باید خمس آن را بپردازید هر چند امسال مقروض باشید.
100 – خمس چیزی که بهای آن را به صورت اقساط می پردازد [منافعى که خمس دارد]
از آنجایی که شخص در حال پرداختن وجه قبر به صورت قسطی است، آیا سال خمسی آن پس از اتمام اقساط باید حساب شود یا خیر؟
هر سال به مقداری که وجه قبر را پرداخته یا قیمتش افزایش یافته خمس دارد.