پرسش:
با توجه به این که زنان این دوره نوعا شاغل هستند و خود دارای در آمد مستقلی می باشند و با عنایت به این که عواطف مادر به فرزند بیش از پدراست، چرا اسلام حضانب بچه را به پدر واگذار کرده؟ آیا بهتر نبود هم چون غرب به تشخیص دادگاه، هرکدام از پدر یا مادر که دارای لیاقت بیشتری برای حضانت باشند، سرپرستی بچه را به عهده بگیرند؟
پاسخ:
با عرض سلام و آرزوي موفقيت براي شما.
حضانت به معنى دامن گرفتن كودك است، و در اصطلاح، مسئوليت شرعى سرپرستى و نگهدارى پدر و مادر از فرزند خود است. اگر فرزند پسر بود، مادر تا دو سال و اگر دختر است، تا هفت سال در نگهدارى آن بر پدر اولويت دارد و پس از آن تا بلوغ، مسئوليت با پدر مىباشد.(1) و اين تقسيم بندي به جهت مصلحت و نياز كودك تعيين شده است . بنابراين روشن مىشود كه مسئوليت حضانت تنها براى پدر نيست، بلكه مادر نيز در انجام آن مسئوليت دارد و در زمانى كه فرزند نياز بيشترى به مادر دارد، اولويت نگهدارى فرزند به او داده شده و در عين حال در همين مدت، تأمين هزينه زندگى كودك برعهده پدر است.
همان گونه كه از اين حكم به دست مي آيد ، در اينجا احكام اسلامي بر طبق مصالح فرزندان تنظيم شده است و چون در كودكي نياز فرزند به مادر بيشتر است،مسئوليت سرپرستي به مادر داده شده و در سنين بالاتر كه فرزند نياز به لوازم زندگي دارد ، مسئوليت آن به پدران داده شده است. البته اگر هر كدام از پدر و مادر نخواهند اين مسئوليت را بپذيرند ، از اين جهت كه به زندگي فرزند آسيب مي رساند ، حاكم شرع و قاضي اين مسئو ليت را بر ديگري مي گذارد.
بنا بر اين تا زمان بلوغ فرزندان ،مسئلهاى كه مطرح است سرپرستى و حفظ و نگهدارى آنان است و اين بين والدين تقسيم شده است. در پسران ، دو سال یعنی تا دو سالگی ، و در دختران ، هفت سال ، یعنی تا هفت سالگی مربوط به مادران است و بقيه برعهده پدران مىباشد.
قوانين مذكور در صورت عدم توافق والدين در نگهدارى كودك است و در صورت توافق طبق توافق، عمل كردن اشكال ندارد.
هم چنين اين حق حضانت به صورت مطلق نيست،بلكه اگر صلاحيت مرد براى حاكم شرع و قاضي محرز نشود، حضانت را بر عهده زن قرار مى دهد يا بالعكس.
اما پس از بلوغ، فرزندان مستقل هستند و پيش هر يك از والدين مىتوانند زندگى كنند يا مستقل باشند.
البته آنچه در غرب جریان دارد ، تا حدی که بیان شد در جامعه ما و حکم اسلام نیز هست ، اما نگاه غرب به خانواده و فرزند و... متاسفانه چندان مطلوب نیست و به همین خاطر می بینیم که به راحتی از هم جدا می شوند و تعدا فرزندانی که تنها با یکی از والدین زندگی می کنند ، بسیار زیاد است.
در عین حال اشتغال بیش از حد زنان و اعلام استقلال و از هم پاشیدگی خانواده ها و... که در غرب وجود دارد ، چندان مطلوب اسلام که خواهان استحکام خانواده و برخورداری فرزندان از مهر پدر و مادر هر دو است ، نمی باشد.
1 - مصطفى حسينى دشتى، معارف و معاريف، ج 4، ص 574، ماده حضانت.
و تحرير الوسيله امام خميني، ج 2، حقوق اولاد.
