پرسش:
سلام
لطفا علت اين امر را بفرماييد:
دیه در قتل خطإئی باید خویشاوندان ذکور پدری قاتل ، با مشارکت یکدیگر آن را پرداخت کنند درحالی که بر زنان خویشاوند ، چنین الزامی وجود ندارد. علت اين تفاوت چيست؟
در ضمن از آنجایی که موضوع مربوط به تحقیقی حقوقی است، لطفا با استدلال کامل بیان بفرمایید. با سپاس
پاسخ:
با سلام و ادب
خدمت شما عرض کنم دلیل این مطلب روایات است . از جمله روایت من لایحضره الفقیه که در ذیل می آید :
وَ رَوَى ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامٍ أَنَّ ابْنَ أَبِي الْعَوْجَاءِ قَالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ الْأَحْوَلِ مَا بَالُ الْمَرْأَةِ الضَّعِيفَةِ لَهَا سَهْمٌ وَاحِدٌ وَ لِلرَّجُلِ الْقَوِيِّ الْمُوسِرِ سَهْمَانِ قَالَ فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ إِنَّ الْمَرْأَةَ لَيْسَ لَهَا عَاقِلَةٌ وَ لَا عَلَيْهَا نَفَقَةٌ وَ لَا جِهَادٌ وَ عَدَّدَ أَشْيَاءَ غَيْرَ هَذَا وَ هَذَا عَلَى الرَّجُلِ فَلِذَلِكَ جُعِلَ لَهُ سَهْمَانِ وَ لَهَا سَهْمٌ .
من لايحضرهالفقيه ج : 4 ص : 351
اما در مورد حکمت یا فلسفه این حکم ، نمی توانیم نظر قاطعی بیان کنیم ، جز برخی از استنباط ها که از احکام دیگر به دست می آید .
مثلا در مورد نصف قرار گرفتن دیه زنان آمده که علت حکم دادن نفقه آنان توسط مردان و سرپرست بودن مردان در خانواده است و برای جبران این مسئله دیه مردان که بار اقتصادی خانواده را برعهده دارند ، در برخی موارد دو برابر است ، اما چون زنان این مسئولیت را ندارند دیه آنان کمتر است .
در مسئله دیه عاقله نیز می توان گفت چون به طور طبیعی پرداخت نفقه از طرف آنان است ، دیه عاقله نیز جزء نفقات محسوب شود. یا از این جهت که غالبا تأمین اقتصاد و کسب در آمد مربوط به مردان می شود ، دین عاقله نیز که مسئولیت اقتصادی است ، بر مردان خویشاوند واجب است. در هرحال چه در موضوع دیه عاقله چه در موارد دیگر متوجه می شویم که تکلیف و مسئولیت مالی بر زنان خانواده یا فامیل وارد نشده است تا لازم نباشد که برخی از احکام و دستورات مانند دیه یا تقسیم مسئولیت های خانواده دچار اشکال گردد
موفق باشید.
