پرسش:
نحوه ی محرمیت دختر یا پسری که از پرورشگاه می آورند به پدرخوانده و یا مادر خوانده در صورتی که ولیّ او مشخص نباشد و یا فوت کرده باشد، در صورتی که کودک زیر دو سال است و زنی که با شیر دادن او ایجاد محرمیت نماید، در فامیل نباشد و یا اگر بالای دو سال است چگونه است؟
پاسخ:
با سلام و ادب
در این رابطه مراجع بزرگوار اینگونه فرمودند:
امام خمینی (رحمة الله علیه)
راهی برای محرمیت نیست مگر آنکه بچه اگر پسر باشد بعد از بلوغ شرعی با ازدواج محرم شوند. (در صورتی که در منزل پدرخوانده، فرزندی از خودشان موجود باشد.) و قبل از بلوغ، اگر ولیّ ندارد راهی برای محرم شدن با عقد نیست.
مقام معظم رهبری:
فرزند خوانده حکم فرزند ندارد و با مرد و زنی که او را بزرگ می کنند محرم نمی شود مگر به وسیله رضاع با مراعات شرائط آن و یا ازدواج پس از بلوغ و رشد و قبل از بلوغ با اذن حاکم شرع و رعایت مصلحت طفل عقد موقت اشکال ندارد
آیة الله بهجت
محرم نیستند و راهی ندارد مگر در بعض موارد نادره به مصاهرت
آیة الله تبریزی:
راهی برای محرمیت نیست مگر بعد از بلوغ از طریق نکاح راهی برای محرمیت پیدا شود.
آیة الله سیستانی
راهی ندارد.(البته در بعضی از صور، اگر ضرورت اقتضا کند، با اذن خاص از خود آیت الله سیستانی یا نمایندگان خاص ایشان، مشکل رفع می شود.)
آیة الله شبیری زنجانی
فرزند پرورشگاهی اگر دختر باشد به وسیله ازدواج خود پدرخوانده و یا پدر و جدّ و پسر و نوه (پدر بی واسطه و با واسطه و پسر بی واسطه با واسطه) پدر خوانده ی او به وی محرم می شود و اگر پسر باشد با ازدواج خود مادرخوانده و یا دختر بی واسطه یا با واسطه اش با وی محرم خواهد شد البته ازدواج مزبور باید با اذن یا اجازه حاکم شرع باشد.
آیة الله صافی گلپایگانی:
در صورت مذکوره اگر طفل دختر باشد و مرد پدر داشته باشد در صورتیکه حاکم شرع مصلحت طفل بداند میتواند به عقد انقطاعی او را به ازدواج پدر مرد در بیاورد که دختر به آن مرد محرم می شود و اگر طفل پسر باشد راهی بنظر نمی رسد.
آیة الله فاضل لنکرانی
اگر کودک، دختر شیرخواره باشد، از راههای زیر بین او و مرد (پدرخوانده) محرمیت ایجاد می شود:
1- شیر همسر انسان را بخورد، که در این صورت دختر رضاعی مرد می شود.
2- شیر مادر مرد را بخورد، که در این صورت خواهر رضاعی مرد می شود.
3- شیر خواهر مرد را بخورد، که دختر خواهر رضاعی مرد می شود و یا شیر دختر خواهر مرد را بخورد.
4- شیر زن برادر مرد را بخورد، که دختر برادر رضای او می شود و یا شیر دختر برادر او را بخورد.
5- اگر شیر خوار نباشد یا اگر شیر خوار است، و شیر موارد فوق وجود ندارد می توان به وسیله ی صیغه ی نکاح موقت بین دختر و پدر مرد یا پدربزرگ او محرمیت ایجاد کرد که در این صورت این دختر، زن بابای مرد می شود، ولی باید توجه داشت که اگر دختر نابالغ باشد نکاح مذکور باید به اذن ولی شرعی او باشد و در صورت نبودن ولیّ باید از مجتهد جامع الشرایط اذن گرفت و در هر صورت نباید صیغه ی محرمیت برای دختر بچه مفسده داشته باشد. بلکه رعایت مصلحت او لازم است. کما اینکه اگر دختر بالغ باشد اذن پدر یا جد پدری به احتیاط واجب معتبر است.
و اگر کودک پسر و شیرخوار باشد، از راههای زیر می توان بین او و زن (مادر خوانده) ایجاد محرمیت کرد:
1- شیر همان زن را بخورد، که فرزند رضاعی او می شود.
2- شیر مادر زن را بخورد، که برادر رضاعی زن می شود.
3- شیر خواهرزن را بخورد، که پسر خواهر رضاعی زن می شود یا شیر دختر خواهر زن را بخورد.
4- شیر زن برادر زن را بخورد، که پسر برادر رضاعی زن می شود یا شیر دختر برادر زن را بخورد.
5- اگر پسر شیرخوار نباشد و مادر خوانده، مادر بدون شوهر داشته باشد و او را به عقد دائم یا موقت پسر در آورند، پس از دخول او به مادر خوانده، ربیبه ی او می شود و به او محرم می شود.
البته راههایی دیگری هم وجود دارد، که فعلاً محل ذکر آنها نیست
آیة الله گلپایگانی:
وجهی برای محرمیت این قبیل کودکان به اعضاء خانواده که عملی و قابل اجراء باشد بنظر نمی رسد.
آیة الله مکارم شیرازی
در صورتی که دختر باشد راه صحیح این است که با اجازه ی حاکم شرع او را برای پدر آن مرد عقد موقت کنند و در این صورت به عنوان زن پدر بر آن مرد محرم می شود و اگر پسر باشد راهی جز شیر خوردن از خواهر زن یا مادر زن و مانند آن در سن قبل از دو سالگی ندارد.
آیة الله نوری همدانی
در صورتی که دختر باشد و سرپرست خانواده پدر یا جدّ داشته و آن دختر را متعه نماید او با اجازه حاکم شرع به سرپرست خانواده محرم می شود.
منابع و پاورقی ها
استفتائات امام خمینی، ج3، ص236 و 237، با استفاده از س3 و 5 و ص113، س87 و ص241، س14 / هزار و یک مسأله فقهی، ج1، ص205، با استفاده از س697 و 698 و ص207، با استفاده از س705 / موسوعه فقهی تحقیقات و استفتائات واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء (سلام الله علیها)، قم، مجموعه احکام11 قسمت محرمیت و رضاع.
