پرسش:
با کسی که در سخت‌ترین شرایط نماز و روزه‌اش ترک نمی‌شد، ولی بعد به دلایلی ترک کرده، چگونه باید رفتار کرد تا دوباره به اعتقادش برگردد؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب
حساسیت و دغدغه خاطر شما جهت هدایت و راهنمایی دیگران شایسته تقدیر است.
بازگشت به فطرت و اعتقاد اصیل پیشین، دو راهکار دارد: یکی راهکار خاص و دیگری راهکار عام یا عمومی که در ذیل به آن اشاره می‌شود، اما پاسخ مقتضی و دقیق در راهکار خاص نهفته است. ارائه چنین راهکاری بدون آسیب‌شناسی ممکن نیست، یعنی دلایلی که باعث ترک نماز شده، شناسایی و بیان گردد، زیرا وضعیتی که ایشان در سابق داشته (که به هیچ وجه نمازش ترک نمی‌شد) چگونه از بین رفت؟ حتماً عامل یا عواملی در ایجاد آن تأثیر داشته است. پس لطفاً در ارتباط بعدی کلید اصلی پاسخ (دلایل ترک نماز) را بیان کنید
دانستن شغل، سن، ویژگی فرهنگی و مذهبی خانواده و دوستان آن شخص، ما را در ارائه پاسخ دقیق‌تر، کمک می‌کند. هم‌چنین، خصوصیات روحی فرد از لحاظ مبانی اعتقادی و عملکرد به سایر دستورهای دینی (غیر از نماز)، و میزان احترام گذاشتن به مقدسات دینی و ارتباط عاطفی و قلبی با چهارده معصوم علیهم السلام را به اختصار بیان کنید.
راهکارهای عام
1ـ راهنمایی و تبلیغ غیر مستقیم مؤثرتر از مستقیم است، چنان که «عمل» رساننده‌ای رساتر از «بیان و زبان» است.
2ـ به بهانه‌هایی گاهی، با هم در کانون‌های فرهنگی، جلسات سخنرانی و مذهبی شرکت کنید. البته از پیش وضع فکری و فرهنگی ومحتوای جلسه و شخص سخنران را بررسی و شناسایی نمایید، اگر جلسه را مناسب، و گوینده و سخنران را اهل «عمل» یافتید، شرکت کنید.
3ـ مجالس ختم دوستان، اقوام و خویشان آن فرد (به خصوص کسانی که میانشان رابطه عاطفی وجود داشته) بستر خوبی برای آگاهی و بیداری قلبی است.
4ـ با فردی که می‌دانید یا احتمال می‌دهید که حرف و شخصیت وی در او تأثیر می‌گذارد موضوع را در میان بگذارید. هماهنگی لازم انجام گیرد تا در زمان معیّن در مکان خاصی حضور داشته باشد، بعد رفیق تارک الصلوة، به عنوان هواخوری و تفریح قدم بزنید و به همان سمت بروید توجه دارید که شیوه برخورد شما باید به گونه‌ای باشد که آن طرف هیچ بویی از همآهنگی شما نبرد.
اگر سعی در کتمان حالت خود دارد، سعی نکنید آن را آشکار کنید و اگر بتوانید آن را پوشیده نگهدارید، بهتر است، چون آشکار شدن بی‌نمازی او، موجب بی‌قیدی بیشتر او خواهد شد.
5ـ بیان فواید و آثار عملی نماز در زندگی دنیا و آخرت و بیان دیدگاه دانشمندان دنیا با گرایش‌های دینی و مذهبی مختلف در مورد اصل نیایش، دعا و مناجات و نماز و ارتباط روحی و معنوی با خدا، مفید و مؤثر است، به خصوص اگر ذکر فواید و دیدگاه‌ها با بیان عملکردها و بیان زندگی‌نامه برخی از عارفان و بزرگان عرصه دانش و دین باشد، مانند ملاصدرا و بوعلی سینا و امیرالمؤمنین و سایر امامان علیهم السلام، که به حکم آیه «استیعنوا بالصبر والصلوة(1)» بسیاری از مشکلات را از طریق نماز و نیایش حل می‌کردند.
6ـ اگر اهل مطالعه است و حوصله کتاب خواندن دارد، کتاب‌هایی را که با قلم شیوا و روان در ارتباط با نماز نوشته شده به وی معرفی کنید یا برایش تهیه کنید، مثل کتاب «از ژرفای نماز» از مقام معظم رهبری و «نماز تسلیم انسان عصیانگر» از آقای جلال رفیع و «یکصد و چهارده نکته درباره نماز» و «اسرار نماز» از آقای قرائتی. موفق باشید.
پی‌نوشت‌ها:
1ـ بقره (2) آیات 45 و 153.
