پرسش:
چرا در آيه 28 سوره احزاب همسران پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) تهديد به طلاق مى شوند؟ آيا اين تهديد با رحمت پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)منافات ندارد؟!
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
پس از آن كه در برخى جنگ ها، غنائم سرشارى نصيب مسلمانان شد، همسران رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) به طمع افتادند و هر كدام در خواستى نمودند. ام سلمه، كنيز خدمت گزارى تقاضا كرد. زينب بنت جحش، پارچه مخصوص يمنى خواست. حفصه، جامه مصرى طلب نمود. جويريه، لباس مخصوصى درخواست كرد. سوده، گليم خيبرى طلبيد و ميمونه، حله اى خواست. پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) كه مى دانست تسليم شدن در برابر اين گونه درخواست ها كه معمولا پايانى ندارد، چه عواقبى براى او به عنوان رهبر مسلمانان در پى خواهد داشت، از انجام اين درخواست ها سر باز زد و يك ماه تمام از آن ها كناره گيرى نمود تا اين كه خداوند آيات 28 و 29 سوره احزاب را نازل ساخت و با لحنى قاطع و در عين حال توأم با رأفت و رحمت چنين فرمود: (يا اَيُّهَا النَّبىُّ قُل لاَِزواجِكَ اِن
كُنتُنَّ تُرِدنَ الحَيوةَ الدُّنيا وزينَتَها فَتَعالَينَ اُمَتِّعكُنَّ واُسَرِّحكُنَّ سَراحاً جَميلاً و اِن كُنتُنَّ تُرِدنَ اللّهَ ورَسولَهُ والدّارَ الآخِرَةَ فَاِنَّ اللّهَ اَعَدَّ لِلمُحسِناتِ مِنكُنَّ اَجرًا عَظيمـا؛ اى پيامبر! به همسرانت بگو: اگر شما زندگى دنيا و زرق و برق آن را مى خواهيد بياييد با هديه اى شما را بهره مند سازم و شما را به طرز نيكويى رها سازم و اگر شما خدا و پيامبرش و سراى آخرت را مى خواهيد، خداوند براى نيكوكاران شما پاداش عظيمى آماده ساخته است.)[1]
رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) نسبت به همسرانش محبت فراوانى داشت. از مجموع آيات اين سوره نيز روشن مى شود كه تسليم نشدن پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) در مقابل تقاضاهاى همسرانش، منافاتى با رحمت و محبت آن حضرت نداشته است. در آغاز اين سوره، خدا از زنان پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) تمجيد كرده و آنان را به عنوان مادران مؤمنان معرفى نموده است. روشن است كه چنين مقامى، وظايف سنگينى را به همراه خواهد داشت. چگونه زنان پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) مادران مؤمنان باشند؛ ولى فكر و دل شان در گرو زرق و برق دنيا باشد و چنين پندارند كه اگر غنايمى نصيب مسلمانان شده است، هم چون همسران پادشاهان، بهترين قسمت هاى غنايم را به خود اختصاص دهند و چيزى را كه با جانبازى و خون هاى پاك شهيدان به دست آمده، تحويل آنان دهند و افراد نيازمند جامعه همچنان با فقر و تنگدستى دست و پنجه نرم كنند؟!
به مقتضاى آيات اين سوره، گذشته از خود پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) كه اسوه مؤمنان است، خانواده آن حضرت نيز بايد اسوه خانواده ها و زنانش الگوى زنان با ايمان تا روز قيامت باشند.
بنابراين رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) چگونه مى توانست به درخواست همسرانش پاسخ مثبت دهد در حالى كه هنوز گروهى از مسلمانان مكّه كه به مدينه هجرت كرده بودند، بر
«صفه» (همان سكوى مخصوصى كه در كنار مسجد پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)قرار داشت) شب را به صبح مى آوردند و خانه و كاشانه اى نداشتند؟![2]
در برخى روايات نيز آمده است كه بعضى همسران پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) به ايشان گفتند: «آيا پيامبر فكر مى كند كه اگر ما را طلاق دهد، همسرى غير از او پيدا نخواهيم كرد؟»
در اين شرايط است كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) به فرمان پروردگار مأمور مى شود تا با قاطعيت تمام با اين مسأله برخورد كند و براى هميشه موضع خود را در مقابل آنان روشن سازد.[1]
[1]. ر.ك: تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 17، ص 278، دارالكتب الاسلاميه ؛ مجمع البيان، طبرسى، ج 8، ص 554 ـ 555، دارالمعرفة.
[2]. تفسير نمونه، همان، ص 279.
[3]. تفسير نمونه، همان، ص 280 ؛ الكافى، كلينى ؛ ج 6، ص 138، دارالكتب الاسلامية.
