پرسش:
با سلام با توجه به این كه خداوند در قران فرموده است كه به هر چه بگوید بشو پس می شود((فیقول له كن فیكون)) پس این كه در قران فرموده است كه آسمان ها و زمین را در شش روز یا شش دوره آفریدیم با این كمی از نظر من جاهل تناقض دارد چرا كه خدا با ید آن را با یك چشم به هم زدن می آفرید با تشكر
پاسخ:
با سلام و سپاس از ارتباط شما
اوّلاً آیه که فرمود: «خداوند آسمان و زمین (جهان) را در شش روز خلق کرده» می‌تواند اشاره به اسراری فراتر از آن چه از ظاهر آن به دست می‌آید باشد. تفصیل آن را در منبع ذیل جویا شوید.(1)
دوم: برخی در تفسیر آن آیه گفته‌اند: برای خداوند هیچ مانعی وجود نداشت که تمام عالم را در یک لحظه خلق نماید، ولی اگر چنین بود، کمتر عظمت و قدرت و علم آفریدگار ظاهر می‌گشت، ولی هنگامی که آن را طی میلیاردها سال در دوران‌های مختلف و چهره‌های گوناگون طبق برنامه‌های منظم و حساب شده بیافریند، دلائل آشکارتری بر قدرت و حکمت او در برخواهد داشت.(2)
سوم: جای تردید نیست که خداوند همان گونه که قرآن فرموده و در سؤال اشاره گردیده هر گاه چیزی را اراده کند، در همان لحظه ایجاد می‌گردد، ولی خداوند، همه کارهایش بر اساس حکمت است. گاه ممکن است چیزی را با محض اراده در همان لحظه خلق نماید اما گاه ممکن است بر اساس حکمت و مصلحت که خود می‌داند، چیزی را در طی چند دوره و در ظرف زمان طولانی بیافریند. بر همین اساس در خلقت آسمان‌ها و زمین که در طی شش روز آفریده شده، ممکن است اسرار نهفته فراوان وجود داشته باشد که برای ما درک آن مقدرو نیست.
چهارم: گرچه خداوند قادر مطلق است و در فاعلیت خود کامل و فوق کمال است، ولی چون «قابل‌ها» گاهی به گونه‌ای است که قابلیت پذیرش فیض را به طور دفعی و آنی ندارند، ممکن است بر اثر نقص «قابل» به تدریج فیض الهی را دریافت کند و در طی مدت زمانی موجود شود.
بنابر این آیه «إذا أراد الله شیئاً اَنْ یقول له کن فیکون» که در سؤال اشاره گردیده، ناظر به تام بودن فاعلیت حق تعالی است، ولی این که آسمان‌ها و زمین در شش روز آفریده شده، ممکن است ناظر به نقص قابلیت جهان خلقت باشد.
1ـ امام خمینی، چهل حدیث، ص 658 نشر مؤسسه آثار امام، 1378ش.
2ـ تفسیر نمونه، ج 23، ص 303 و 304، نشر دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1379ش.
