پرسش:
به نظر علامه طباطبايي قرآن چند بار نازل شده و به چه صورت هاي نازل شده است؟ آيت الله دوز دوزاني هم تحقيقي درباره چگونگي نزول قرآن به عمل آورده اند که ظاهرا با علامه طباطبايي تناقض دارند؟ لطفا نظريات هر دو را مطرح و استدلال ها و تناقض ها را عنايت بفرماييد؟
پاسخ:
با سلام و تشکر از حسن اعتماد شما
قرآن کريم به شهادت آياتش يک نزول دفعي داشته که در شب قدر واقع شده و يک نزول تدريجي که در طول دوران 23 ساله بعثت صورت گرفته است. در اين که نزول قرآن در شب قدر چگونه بوده و چطور اين نزول دفعي و يک باره با نزول تدريجي قابل جمع است ، از قديم بين مفسران محل بحث بوده و هر کدام در جمع اين دو تلاش کرده و راه حل هايي ارائه کرده اند .
علامه طباطبايي درچند جا از تفسير الميزان به اين موضوع پرداخته و ضمن نقل نظر مفسران گذشته ، به نقد آنها پرداخته و نظريه جديدي ارائه کرده است. ايشان با استناد به آياتي از قرآن، قرآن را داراي حقيقت واحده اي شمرده که آن حقيقت واحده ، بسيط و مجرد بوده و در قالب لفظ و آيه و سوره و جزء نيست و آن حقيقت متعالي بوده و در لوح محفوظ و برتر از درک و فهم و لمس انسان هاي عادي است .
آن حقيقت واحده وقتي تفصيل داده شود و تنزل يابد و در قالب لفظ و سوره و آيه در آيد ، همين قرآن موجود نزد ما مي شود ، در شب قدر بر قلب پيامبر القا شده است. صورت تنزل يافته قرآن و جامه لفظ پوشيده و تفصيل يافته قرآن به آيه و سوره، در مدت 23 سال بعثت توسط جبرئيل به قلب پيامبر القا گرديده است. (1)
آيت الله دوزدوزاني اين نظر علامه را قابل قبول ندانسته و به آن نقدهايي وارد کرده اند که براي آگاهي از نقد هاي ايشان بايد به کتاب او يا مجله پيام جاويدان، شماره سوم با ترجمه عبدالله اميني مراجعه کرد.
به نظر ما دقت در کلام علامه، اتقان و محکمي نظر ايشان را روشن مي کند ولي بالاخره عالمان ديگر هم حق اظهار نظر و نفي و اثبات دارند.
1. ترجمه الميزان،ج2،ص18-30؛ج3،ص82-85؛ج10،ص202-206.
