پرسش:
چرا تفسیری از قرآن کریم ائمه(ع) موجود نیست؟
پاسخ:
با سلام و احترام
خدمت شما عرض کنم که تفسیر مدوّن که از اوّل تا آخر قرآن را شامل شود، از امامان معصوم(ع) در دست نیست و تنها تفسیری که منسوب به امام معصوم می‌باشد و موجود است، تفسیر امام حسن عسکری(ع) است اما تفسیر آیات قرآن به صورت پراکنده و به لحاظ موضوعات مختلف، توسط امامان معصوم(ع) صورت گرفته، در کتاب‌های روایی مانند بحار الانوار مجلسی موجود است. افزون بر آن «عبدالله بن عباس که از مفسران بزرگ است و در تمام تفاسیر شیعه و سنی از او نقل قول می‌شود، از شاگردان علی(ع) بوده علم تفسیر را از حضرت آموخته و این را افتخار بزرگی برای خویش می‌دانست.
اما این که چرا ائمه اطهار(ع) تفسیر ترتیبی کاملی ننوشته‌اند که برای همیشه بماند، شاید بتوان گفت: قرآن برای تمام زمان‌هاست و با گذشت زمان و رشد عقل‌ها دانشمندان می‌توانند به کمک یافته‌های عقلی و علمی و با استفاده از اصول و قواعد تفسیری (که از اهل بیت رسیده است) با معارف قرآن آشنا شوند و اسرار و رموز آن را کشف کنند، چنان که پاره‌‌ای از احادیث نیز به این حقیقت اشاره دارد، چنان که فرمودند: خداوند می‌دانست در آخر الزمان اقوام ژرف‌نگری خواهند بود، از این رو سوره توحید و آیاتی از سوره حدید را نازل کرد.(1)
بنابر این زمان و رشد عقلی جامعه در میزان فهم قرآن تأثیر دارد و امامان نیز به اندازه درک مردم، حقایق را برای آنان تبیین می‌کردند و راهکارهایی را نیز برای فهم صحیح و عمیق آیات بیان می‌کردند تا آیندگان به موازات پیشرفت علم و رشد عقل‌ها بتوانند از دریای ژرف معارف قرآنی بهره‌مند شوند، حتی بعضی از بزرگان تفسیر معتقد بودند که هرچند سال لازم است تفسیر تازهای بر قرآن نوشته شود، زیرا حقایق جدیدی کشف می‌شود که برای گذشتگان مجهول بوده است.
تعمق و تدبر در کشف اسرار و درک معانی قرآنی استمرار خواهد یافت، تا در عصر ظهور امام زمان(ع) که علم به آخرین درجه کمال می‌رسد و معارف قرآن در حکومت الهی آن حضرت میان مردم نشر می‌گردد، چنان که مردم احساس می‌کنند قرآن تازهای آورده است، در حالی که قرآن همان است که نازل شده بر جدش پیامبر است اما اینک از حقایق پنهانش پرده برداشته شده، اسرار آن فاش شده، معانی و معارف بنلدش به صورت شفاف در اختیار مردم قرار گرفته است، چون مردم آن زمان از نظر عقلی رشد یافته و پذیرای آن هستند.
پی‌نوشت‌ها:
1ـ تفسیر المیزان، ج 19، ص 147.
