پرسش:
آيا با توجه به معيّن بودن سرنوشت افرادي چون يزيد و شمر، آنان اختيار در كارهاي خود داشتند و مجازات مي شوند؟
پاسخ:
با سلام و آرزوی کسب توفیقات روزافزون برای شما دوست عزیز
اين سخن درست است كه خداوند به احوال تمامي انسان ها آگاه است، حتّي پيش از خلقت بر آينده آدمي علم كامل دارد، امّا خدا انسان را موجودي مختار و آزاد خلق نموده است و علم پيشين الهي هيچ گونه تأثيري در اختيار وي ندارد و باعث مجبور شدن انسان نمي گردد؛ يعني علم الهي به اين تعلّق گرفته است كه هر شخصي با اختيار خويش دست به اعمال خوب يا بد بزند. حال افراد خوبي مثل امام حسين(ع) و افراد بدي مانند يزيد در دنيا، دست به اعمالي مي زنند. هر كاري كه انجام دهند، طبق ارادة خودشان صورت مي پذيرد، يعني يزيد كه با اختيار خويش ظلم و ستم بر خاندان عصمت نمود، مي توانست به عنوان انساني عادل باشد، ولي نخواست.
اساساً اختيار آدمي، زمينة پاداش و جزا را فراهم مي نمايد.
اگر قرار باشد كه همة آدم ها خوب باشند يا تنها انسان هاي خوب آفريده شود، اختيار و حق انتخاب معنا نداشت. تا راه كج وجود نداشته باشد كه عده اي دجار آن شوند، انتخاب راه درست معنا ندارد. نيك و خوب بودن در كنار بدي ها معنا مي يابد. اگر امكان نداشته باشد كه انسان راه بد و زشت برود و كسي چون يزيد شود، ديگر انتخاب كردن راه خوب و حسيني شدن، امر شايسته و ستودني نبود؛ بنابراين خداوند اراده فرموده كه انسان، موجودي داراي اختيار آفريده شود و بشر با اين ماهيّت آفريده شد، اختيار و حق انتخاب داشتن اقتضا دارد كه عدّه اي درست و صحيح را (به رغم راه كج و خطر افتادن در نادرستي) انتخاب كنند، و عده اي راه زشتي و جنايت را (به رغم راه راست و حق انتخاب راه صحيح) انتخاب نمايند.
بنابراين با وجود اختيار، مجازات هم كاملاً مشخص مي شود و معنا دار بوده و طبق عدالت است. "حربن يزيد رياحي" در آخرين لحظات با اختيار خود راه درست را انتخاب كرد و بهشتي شد و شمر و يزيد بر حال خود باقي ماندند و دوزخي شدند. در مورد رابطه سرنوشت و اختيار انسان نيز در پاسخ بعدي توضيح داده مي شود.
