سؤال:‌

اگر قرآن كتابي براي همه زمان ها است ، آيا در مورد اينترنت و ماهواره نيز در آن سخني به ميان آمده است؟

پاسخ:

با سلام و اهدای امید

قرآن كريم مى فرمايد: \"و نزّلنا عليك الكتاب تبياناً لكلّ شيء؛ ما اين كتاب آسمانى (قرآن) را بر تو نازل كرديم كه بيان همه چيز در آن است\" (1)

از تعبير \"تبيان\" كه به معنى بيان كردن است وبا توجه به وسعت مفهوم \"كلّ شيء\" معلوم مى شود كه در قرآن، بيان همه چيز هست،‌ ولى با توجه به اين نكته كه قرآن يك كتاب تربيتى و انسان ساز و يك كتاب هدايت براى عموم مردم است،‌ كه براى تكامل فرد و جامعه در همة‌ جنبه هاى معنوى و مادى نازل شده است. روشن مى شود كه منظور از \"همه چيز\" تمام امورى است كه براى پيمودن اين راه لازم است،‌نه اين كه قرآن يك دائره المعارف بزرگ باشد كه تمام جزئيات علوم رياضى و جغرافيايى و شيمى و فيزيك و گياه شناسي، و پزشكى در آن آمده است. .هر چند قرآن يك دعوت كلي به كسب همه علوم و معارف و دانشها كرده كه تمام دانش هاي ياد شده و غير آن ، در اين دعوت كلي جمع است. (2)

البته در قرآن آياتي كه مربوط به علوم و دانش هاي مختلف باشد ، وجود دارد و گاهگاهي از برخي از اسرار و رموز آفرينش به مناسبت بحث هاي توحيدي پرده بر مي دارد.

آياتي در مورد خلقت آسمان و زمين و نظام اسبابي كه در اين جهان بر قرار است و برخي از عوامل طبيعي چون باد و باران و كوهها و درختان وگياهان وجانوران مختلف و درياها و اين مسئله در عين حال كه ما را با عظمت پروردگارآشنا مي سازد ، هدايت و كمال انساني را نيز منطبق بر نظام آفرينش و آشنائي و آگاهي بر آنها قرار مي دهد.

پس اين كه قرآن بيان همه چيز است،‌ مراد اين است كه قرآن براى رساندن انسان به سعادت هميشگى نازل گرديده و در اين راستا كليات هر آن چه براى رسيدن به اين هدف لازم بوده، بيان نموده است. به عبارت ديگر: قرآن به عنوان قانون اساسى اسلام دربر گيرنده مجموعه اى از اصول و ضوابط هماهنگ با خطرات انسانى است كه همواره بر تارك انديشه ها چون خورشيدى مى درخشد، و سعادت و عظمت را در گرو آشنايى وعمل به قوانين خود مى داند. اصل عدالت و امانت،(3) اصل كلى امر به معروف و نهى از منكر،(4) اصل مقابله به مثل در برابر متجاوزان،(5) اصل مساوات مردم و تعيين معيار امتياز از قبيل:‌ تقوا، علم و جهاد،‌(6) اصل نفى استبداد،(7) اصل عدم سلطه كافران بر مؤمنان،(8) اصل صلح و اخوت،(9) اصل بهره بردارى از نعمت هاى الهي،(10) اصل وفاى به عقود،(11) اصل توحيد به وحدت،(12) اصل عدم حرج،(13) و اصل پذيرش اختيارى دين،(14) از جمله اصول كلى است كه قرآن بيان فرموده است.

هم چنين مقصود از اين كه قرآن كتابي براي همه زمانها و همه دورها است ، اين است كه قواعد و قوانين و احكام و ارزش هاي اخلاقي و معارفي كه در آن بيان شده ، اختصاص به زمان و مكان و دوره خاصي از زندگي بشريت ندارد ، بلكه آنها جاودانه بوده وبراي ملتي خاص يا دوره و زماني به خصوص نمي باشد. نه آنكه در قرآن بيان شود كه انسان ها در يك زمان با باد بزن خود را خنك كنند و در دوره ديگر با پنكه بعد با كولر و بعد با .... يا اين كه ازابزارهاي ارتباط جمعي انسان ها سخن به ميان آمده باشد كه در يك زماني اين وسايل اينترنت و ماهواره خواهد شد. اما اين كه چگونه از اين ابزارها مورد استفاده قرار گيرد و حق و حقوق و ارزش ها و به كمال رساندن انسان ها در آنها مورد لحاظ قرار گيرد ، در راستاي همان اصول كلي موجود در آيات قرآن قرار دارد.

البته با توجه به اين كه قرآن داراى بطن بلكه بطونى است،‌ ممكن است در اين كتاب الهى اشارات و امورى باشد كه از اسرار و نهفته هايى كشف كند كه فهم عادى و متعارف نتواند آن را درك كند و علم اين گونه مسائل براى امامان معصوم(ع) و راسخون درعلم است.

1 . نحل آية‌89.
2 . تفسير الميزان (ترجمه)، ج 12،‌ ص 495؛ تفسير نمونه، ‌ج 11، ص 361.
3 . نساء (4) آية‌ 58.
4 . نحل (16) آية‌9.
5 . بقره (2) آية 194.
6 . حجرات (49) آية 13.
7 . اعراف (7) آية‌157.
8 . نساء (14) آية 141.
9 . حجرات (49) آية 10.
10 . اعراف (7) آية 32.
11 . مائده،‌(5) آية 1.
12 . آل عمران (3) آية 103.
13 . حج (22) آية 78.
14 . بقره (2) آية 256.