پرسش:

چرا لباس روحانیت متفاوت از لباس مردم است؟

پاسخ:

سلامی به زیبایی خلقت خدا سلامی به روشنایی خورشید

يكم: اين نوع لباس از زمان پيامبر اكرم(ص) و امامان معصوم(ص) رايج بوده است و آن بزرگواران، چنين لباس مي‏پوشيدند.
دوم: عمامه بر سر بستن، از مستحبات بوده و تأكيد فراواني بر آن شده است. احاديث متعددي در اين زمينه از حضرت رسول اكرم(ص) و ائمه معصومين(ع) وارد شده است؛ از جمله: امام رضا(ع) مي‏فرمايند: «حضرت رسول(ص) عمّامه بر سر بستند و يك طرف آن را به جلو وطرف ديگر را به عقب انداختند.» از حضرت امام صادق(ع) نقل شده است كه حضرت رسول(ص) با دست خود بر سر حضرت علي(ع) عمامه پيچيدند، (ر.ك: علامه مجلسي: حليه المتقين، ص 18).
سوم: جايگاه صنفي بسياري از اقشار جامعه اقتضا مي‏كند كه از ساير اقشار مردم باز شناخته شوند؛ لذا داراي يك نوع لباس مشخص مي‏باشند. مانند نيروهاي نظامي و انتظامي و... درباره روحانيان نيز چنين است بر اساس روايات متعدد «العلماء ورثه الانبياء» «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا الي رواه احاديثنا فانهم حجتي عليكم و... روحانيان، امانت داران ائمه اطهار(ع) و مرجع روحي و معنوي و اجتماعي و... مردم مي‏باشند؛ لذا نيازمند لباسي مشخص مي‏باشند تا بدين وسيله در جامعه مشخص شوند و مراجعه به آن‏ها در مواقع نياز آسان‏تر باشد. و يا مثلا در موقع نماز جماعت تأكيد شده كه امام جماعت داراي لباس خاصي روحانيت باشد چنان كه امام صادق(ع) فرمود: «شايسته نيست كه امام جماعت بودن عبا و عمامه باشد» (وسايل، ج 3، ص 329، باب 53، ح 1).
چهارم: پوشيدن اين لباس، هر چند شأن و منزلتي نسبت به ساير اقشار مردم براي روحانيان ايجاد نمي‏كند، ولي موجب تعظيم شعائر الهي مي‏گردد كه مورد اهتمام قرآن است. وجود شخصيتهاي وارسته جامعه كه به عنوان سمبل و مظهر علم و تقوا و وارستگي و ارزش‏هاياسلامي و ملبس به لباس رسول اكرم(ص) و ائمه معصومين(ع) باشند، از شعائر الهي مي‏باشد و در حفظ و گسترش ارزش‏هاي الهي و اسلامي در جامعه و تقويت هويت مذهبي در مقابل تهاجم ارزش‏هاي بيگانه، بسيار مؤثر است.
خصوصا در جامعه ما كه متأسفانه تحت تأثير تهاجم فرهنگي غرب، حتي لباس سنتي و بومي خويش را حفظ نكرده است. بنابراين وجود قشر خاصي در جامعه با لباس مذهبي و سنتي، نماد پايداري در مقابل هجوم فرهنگ و ارزش هاي غربي است و مايه فخر و مباهات محسوب مي گردد.
مي ماند مسأله رعايت تواضع و مساوات با مردم كه از ديدگاه اسلام يك اصل و ارزش بسيار مهمي است كه همه خصوصا رهبران و پيشوايان مذهبي، مكلف به رعايت آن مي باشند. هر چند اين موضوع نيز گاهي مواقع به تناسب مقتضيات زمان مي تواند اشكال مختلفي داشته باشد.
در هر صورت آنچه كه از سيره امامان معصوم(ع) و پيامبر اكرم(ص) برداشت مي شود اصل رعايت تواضع، مساوات و برابري با مردم است كه بحمدالله علماء و بزرگان ديني در طول تاريخ تاكنون نسبت به رعايت آن پاي بند بوده و مي باشند و مسأله لباس آنها، نه تنها با اصل تواضع و مساوات با ديگران منافات نداشته بلكه خود نقش مهمي در تبليغ ارزش هاي اسلامي و تعظيم شعائر الهي و انجام وظايف و كار ويژه هاي صنفي روحانيت و مقابله با تهاجم فرهنگي ايفا مي نمايد.
آنچه كه بايد به آن زياد توجه كرد اين است كه در زمان‏هاي قديم عمامه، عبا و قبا، مختص گروه خاصي از مؤمنان نبود بلكه در آن زمان‏ها رسم اين بود كه افراد صالح و متدين اين لباس‏ها را مي‏پوشيدند و بعدها به تدريج تنها علماي ديني در اين لباس ماندند و اين لباس به عنوان علامت و نشانه علماي اسلام به حساب آمد. در حال حاضر هم يكي از شرايط پوشيدن عمامه، قبا و عبا داشتن صلاحيت لازم است و اگر كسي داراي آن شرايط نباشد اگر بپوشد، كار نادرست انجام داده است و مانند كسي مي‏ماند كه لباس پزشكي بپوشد در حالي كه شرايط پزشك را ندارد. در زمان‏هاي قديم براي پوشيدن اين لباس، تنها صلاحيت اخلاقي كافي بود به همين جهت بسياري از تاجران و پزشكان هم اين لباس را مي‏پوشيدند ولي در عصرهاي اخير يكي از شرايط اين لباس، كسب علوم اسلامي و تبليغ دين شد و در حقيقت بايد به عنوان يك انيفروم ولباس كار و اعلام آمادگي براي پاسخ‏گويي به پرسش‏هاي انديشه ديني، به آن نگاه شود. نه يك امتياز اجتماعي و از سوء استفاده احتمالي برخي در اين لباس بايد جلوگيري كرد.

نهاد نمايندگي ولي فقيه در دانشگاهها