با سلام

مهمترين نكته‏اى كه در پاسخ اين سؤال نيازمند توضيح و تبيين دارد اين است كه وظايف و كاركردهاى دولت‏ها به هيچ‏وجه منحصر به مسائل و موضوعات داخل نمى‏باشد، بلكه دولت‏ها علاوه بر كوشش در جهت بهبود و توسعه مسائل داخلى، يك‏سرى وظايف و اهدافى را نيز در خارج از مرزهاى جغرافيايى و در محيط بين‏المللى، بر عهده دارندكه البته اين وظايف براساس تعريفى كه هر كدام از آنها از منافع ملى، اهداف و آرمان‏ها، امكانات مادى و معنوى خود دارند متفاوت خواهد بود.

در هر صورت دولتى موفق است كه بتواند وظايف خود را هم در بعد داخل و هم در بعد خارج به خوبى انجام داده و بيشترين دستاوردها و نتايج مثبت را در جهت آرمان‏ها، منافع ملى كوتاه‏مدت و بلندمدت كشور خود كسب نمايد.

بديهى است غفلت از هر كدام (سياست داخلى و سياست خارجى) به بهانه وجود مشكلات و موانع در ديگرى، ضربه‏اى جبران‏ناپذير به اهداف،آرمان‏ها و منافع كوتاه‏مدت و بلندمدت كشور محسوب خواهد شد. بر اين اساس شناخت وظايف متعدد دولت در ابعاد مختلف نكته‏اى حائز اهميت مى‏باشد كه به صورت مختصر به بررسى آن در رابطه با سؤال فوق مى‏پردازيم:

1. بر اساس اصول و آموزه‏هاى دينى، جامعه اسلامى پيكره واحدى است؛ چنان كه قرآن مى‏فرمايد: «ان هذه امتكم امةً واحدةً و انا ربكم فاتقون» (1) براساس اين آيه، همبستگى عميقى بين همه مسلمانان دنيا ـ صرف نظر از هرگونه مرزبندى و جغرافيايى به جهت وحدت كلمه و اعتقاد به تعاليم الهى- وجود دارد، هم‏دردى، هم‏دلى و هم‏نوايى، يكى از خصايص بارز وبرجسته امت اسلامى است كه دل‏هاى آنان را به يكديگر نزديك مى‏كند. پيامبر گرامى اسلام در بيان اين واقعيت مى‏فرمايند:

حكايت مؤمنان در دوستى و مهربانى چون اعضاى يك پيكر است؛ وقتى يكى از آنها رنجور مى‏شود، ديگران به مراقبت و حمايت از او همداستان مى‏شوند . (2)

اين همبستگى عميق اسلامى، تعاون اسلامى را نيز به همراه دارد؛ بدين معنا كه مسلمانان در همه امور و شؤون مشترك اجتماعى، اقتصادى و سياسى خود، موظف به هميارى يكديگرند؛همان گونه که قرآن می‌گوید: و تعاونوا على البر و التقوى و لاتعاونوا على الاثم و العدوان . (3)

بر اين اساس، همگان مسؤول همديگرند. پيامبر گرامى اسلام، در حديث نبوى مشهور مى‏فرمايد: «مَن سَمع رجلاً يُنادى يا لَلْمُسلمين فَلَم يَجِبْهُ فَلَيسَ بِمُسلِم؛ هر كس ندايى را بشنود كه مسلمانان را به كمك مى‏طلبد و پاسخ مساعد نگويد، مسلمان نيست». هم‏چنين در حديث ديگرى مى‏فرمايد: «مَنْ اَصْبَحَ وَ لَمْ يَهتمَّ بامورِ المُسلمين فَليَس بمُسلِم؛ يعنى هر كس صبح برخيزد و در انديشه كارهاى مسلمانان نباشد مسلمان نيست» بر اين اساس يكي از منافع مهم كمك به فلسطين ايجاد وحفظ وحت اسلا می‌است كه اين امر براي ايران مهم است زيرا يكي از ا رمان هاي مهم امام خميني (ره) همگراي جهان اسلام می‌باشد.

2. بر اساس اصول متعدد قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران (اصول 3، 11، 152 و 154)، دولت به نمايندگى از همه مردم، موظف به ايفاى «تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان» است. به همين جهت «موظف است سياست كلى خود را بر پايه ائتلاف و اعتماد ملل اسلامى، قرار دهد» و در اعمال سياست خارجى، به «دفاع از همه مسلمانان» بپردازد. بنابراين هم بر اساس آموزه‏هاى دين اسلام و هم بر اساس اصول متعدد قانون اساسى، دولت موظف است، حمايت‏هاى لازم را از ساير مسلمانان جهان به عمل آورد.

3. با توجه به واقعياتى از قبيل وجود مرزبندى‏هاى بين‏الملل، حفظ و تقويت نظام جمهورى اسلامى ايران، ارائه الگويى نمونه بر اساس اصول و ارزش‏هاى اسلامى و ...؛ توجه به نيازهاى داخلى حائز اهميت مى‏باشد. حال اگر زمانى بين نيازهاى داخل و خارج، تزاحم به وجود آمد، رعايت اصول زير، ضرورى مى‏نمايد:

الف) بر اساس آيات و روايات متعدد، جمهورى اسلامى ايرن به عنوان يك نظام اسلامى، داراى يك سرى مسؤوليت‏هايى فراملّى، نسبت به ساير مسلمانان است. اين مسؤوليت‏ها در مورد تزاحم بين نيازهاى داخلى و خارجى، حتما بايد مراعات شود. مثلاً اگر در كشورهاى ديگر، مسلمانانى نيازمند به ضرورى‏ترين نيازهاى حياتى (از قبيل غذا، دارو، پوشاك و...) باشند؛ بدون شك نمى‏توان نيازمندى‏هاى غيرحياتى و كم‏اهميت‏تر داخلى را اولويت داد؛ چون مسأله زندگى و حفظ جان مسلمانان در ميان است.

ب ) ملاك تقدم نيازهاى داخل يا خارج در امور غيرمتيقن مسؤوليت‏هاى فراملى، رعايت اصل اهم و مهم است. به بيان ديگر، حاكم اسلامى با كمك گرفتن از متخصصان و كارشناسان رشته‏هاى مختلف و با درك شرايط و مقتضيات زمانى و مكانى، بايد مشخص كند كه اولويت با رفع نيازهاى داخلى است يا نيازهاى خارجى دولت اسلامى. در هر حالت، بايد قدر متيقن مسؤوليت‏هاى برون مرزى و كمكهاى حياتى را سر لوحه سياست خارجى خود قرار دهد. در غير آن موارد، چه بسا در مواردى، بر اساس نظرات كارشناسى و تخصصى ثابت شود كه وظيفه‏اى برون مرزى بر نيازهاى داخل اولويت دارد (مانند حمايت ايران از حزب‏الله لبنان در مقابل رژيم غاصب اسرائيل) و در مواردى نيز ممكن است مسائل داخلى اولويت دارد مانند تقدم دفاع از مرزهاى كشور در برابر حمله عراق.

با توجه به اين مطالب، درباره كمك ايران به مسلمانان فلسطين گفتنى است كه بخشى از اين كمك‏ها (مانند مواد غذايى، دارو،پوشاك و...) در شرايط فعلى، حياتى بوده و از مسؤوليت‏هاى فراملى دولت اسلامى محسوب مى‏شود.

با توجه به نيازهاى ضرورى و حياتى مردم فلسطين و امكانات نسبتا خوب كشورمان، كمك‏هايى محدود بوده و تأثير منفى در روند آبادانى و حل مشكلات اقتصادى و معيشتى ما بر جاى نمى‏گذارد. به علاوه نتايج مثبتى را در كوتاه مدت و طولانى مدت، در سطح منطقه‏اى و بين‏الملل، براى كشورمان به ارمغان مى‏آورد.

کوتاه سخن این که درمورد کمک‌های ایران به فلسطین می‌گوییم:

1- فشارها و مشكلات جامعه هراندازه زياد باشد دربرابر وضعيت پيش آمده براى برادران و خواهران آواره فلسطينى و... اصلا قابل قياس نيست.

2. مسلمانان امت واحده و داراى سرنوشت مشتركى هستند. استعمارگران همواره درپى جداسازى وتفرقه ميان ملت هاى مسلمانند تااز اين رهگذر سلطه خود را برجهان اسلام بيشتر استوار سازند. بنابراين اگر ما دست از يارى برادران مظلوم مسلمان خود برداريم درواقع به پاره‏سازى امت واحد اسلامى كه هدف دشمنان است كمك كرده‏ايم.

3. همان طور كه درروايت است كمك‏هاى فردى موجب افزايش نعمت و بركات الهى است كمك هاى اجتماعى نيز چنين است.

4. امروزه درتمام جهان سرمايه‏هايى براى كمك به جوامع محروم اختصاص داده مى‏شود و دراين حركت انسان دوستانه مسلمانان و جمهورى اسلامى بايد جلودار باشند.

5. انجام حمايت‏هاى اقتصادى، سياسى و تبليغاتى در حد وسع و توان از ملت‏هاى مسلمان ديگر خصوصا فلسطين، نه تنها با منافع ملى ما تعارض ندارد بلكه در راستاى تأمين منافع ملى ايران به حساب مى‏آيد؛ زيرا: اولاً، منافع ملى يك كشور فقط در مرزهاى جغرافيايى آن محدود نمى‏شود. لذا دولت‏ها به ميزان هزينه‏هايى كه در كشورهاى ديگر مبذول مى‏دارند، از توان و قدرت تصميم‏گيرى و تأثيرگذارى بيشترى نيز در آينده آن كشور و معادلات منطقه‏اى برخوردار مى‏باشند. ثانيا، حفظ موجوديت، استقلال و تماميت ارضى و امنيت ملى كشور كه از عناصر كليدى و حياتى تشكيل‏دهنده منافع ملى مى‏باشد، نيازمند صرف چنين هزينه‏ها و كمك به ملت‏هايى كه در خط اول مبارزه با دشمنان ما قرار دارند مى‏باشد.

آينده‏نگرى و تأمين منافع بلندمدت خود بهترين دليل بر انجام چنين اقداماتى مى‏باشد، زيرا آرمان‏ها و اهداف توسعه طلبانه رژيم صهيونيستى هرگز به فلسطين محدود نبوده بلكه آرزوى سيطره بر جهان اسلام و خصوصا ام‏القراى آن يعنى جمهورى اسلامى ايران را در سرمى‏پروراند.

6. اين اعانات يك‏پارچگى ما را بهتر حفظ مى‏كند و قدرت جمعى ما را بر دشمنان افزون مى‏سازد و براى مصونيت خود ما از خطرات دشمن مفيداست.

7. ارسال اين قبيل كمك‏ها مختص ايران نيست بلكه كشورهاى بزرگ جهان مانند آمريكا، با وجود بسيارى مشكلات داخلى، باز هم در جهت اهداف ومنافع نامشروع خود كمك‏هاى بسيار زيادى را به اسرائيل كه واقعا هيچ بهره‏اى براى ملت آمريكا ندارد ارسال مى‏نمايند، بنا براین روا نیست كه كشورهاى اسلامى از انجام كمترين وظايف دينى و انسانى خود در قبال مشكلات مردم فلسطين و ساير جهان اسلام دريغ ورزند.

پی‌نوشت‌ها:

1ـ سوره مؤمنون، آيه 52.

2ـ نهج‏الفصاحه، ش 2712.

3ـ سوره مائده، آيه 2.