پرسش:

چه تفاوتی بین پیامبر و امامان است؟ چرا تعداد پیامبران بیشتر از امامان است؟

پاسخ:

با سلام خدمت شما

عرض کنم که خداوند براي راهنمايي و هدايت بندگان خود، دو راه قرار داده است؛ يكي راه بيروني و ديگري دروني .

راه دروني، عقل ناميده مي‏شود كه انسان به وسيله آن از ساير موجودات ممتاز شده و با به كارگيري صحيح آن ، راه سعادت از شقاوت و خوبي از بدي تشخيص داده مي‏شود.

 نيروي عقل و خرد زمينه ظهور چراغ هدايت بيروني را كه همانا نبوت است آماده مي‏سازد چرا كه پيامبران الهي به كمك عقل و خرد، انسان‏ها را هدايت مي‏كنند. از اين رو عقل تنها براي هدايت انسان‏ها كافي نيست چنان كه نبوت بدون عقل نيز كارساز نخواهد بود ، بلكه هر دو در كنار يكديگر نقش سازنده دارند و پيامبران الهي با استفاده از نيروي وحي راه را براي به كارگيري عقل و خرد مردم هموار مي‏كنند .

 پیامبر، انساني است كه با رسيدن به كمالات الهي زمينه پذيرش رسالت الهي را پيدا نموده و براي رساندن آن رسالت، دستورات الهي را به نام وحي دريافت كرده و به مردم ابلاغ مي‏نمايد؛ البته برخي پيامبران تنها وحي را گرفته و به مردم ابلاغ مي‏كردند و برخي ديگر تشكيل حكومت داده و احكام الهي را نيز اجرا مي‏كردند كه در صدر آنان پيامبر بزرگ اسلام (ص) قرار دارد.

 امام يعني پيشوا و مقتدا و نيز امام به معناي جانشين پيامبر (ص) و ادامه دهنده خط نبوت و استمرار دهنده رسالت است. امام يعني بيان كننده آيات قرآن و سنّت نبوي، راهگشاي مسلمانان در تمام مسايل و مشكلات علمي و معنوي، پيشواي اهل ايمان در ميدان علم ، تقوا، شجاعت و مديريت و به ديگر سخن، امام يعني چراغ راه كه در تاريكي‏ها نور مي‏بخشد تا راهيان نور از آن بهره‏مند گردند .

 از اين رو گروهي از مسلمانان بر اين عقيده‏اند كه جانشين پيامبر (ص) براي موفقيت در استمرار رسالت نبوي لازم است كه معصوم باشد . بنابراين با شناختن گوهر وجود پيامبران الهي و امامان معصوم (عليهم السلام) و رسالت‏هاي آنان فرق بين نبي و امام روشن مي‏شود ، زيرا پيامبران الهي دستورات الهي را از غيب به وسيله وحي مي‏گيرند و ابلاغ مي‏كنند ، اما امام زمام رهبری انسان ها را بر عهده دارد .

نقش پیامبران ابلاغ  دین و راهنمایی انسان ها است و نقش امامان ، رهبری مردم است؛ بنابراین یک پیامبر می تواند نقش امامت را نیز داشته باشد ، همان گونه که پیامبران بزرگ الهی نیز چنین بودند.

امّا در مورد اين كه نوشته‌ايد چرا تعداد پیامبران بیشتر از امامان است؟

نخست بايد توجّه داشت كه برخي پيامبران افزون بر مقام نبوّت و رسالت‌، مقام امامت را هم دارا بوده‌اند و همة پيامبران مرسل امام هم بوده‌اند.

قرآن دربارة حضرت ابراهيم‌ (ع) مي‌فرمايد: "وَ إِذِ ابْتَلَي‌ََّ إِبْرَ َهِيم‌َ رَبّه‌ُ  بِكَلِمَـَت‌ٍ فَأَتَمَّهُن‌َّ قَال‌َ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاس‌ِ إِمَامًا;(1) به خاطر بياوريد، هنگامي كه خداوند ابراهيم را با وسائل گوناگوني آزمود و او به خوبي از عهده آزمايش برآمد، خداوند به او فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم‌."

افزون بر اين اغلب پيامبران‌، وصي و جانشين داشته‌اند و آن‌ها امام و پيشوا براي مردم بوده‌اند، مانند هارون كه وصي‌ّ حضرت موسي‌(ع) بود ‌، اما نام بسیاری از آنان در تاریخ ثبت نشده است.

امامان معصوم پس از پيامبر اكرم‌ در دوازده نفر منحصر است‌، زيرا با پايان يافتن نبوت‌، به ابلاغ حكم جديد از طرف خداوند نيازي نبود; آن چه لازم بود به پيامبر اكرم‌ ابلاغ شده بود و امام در واقع اجرا كنندة همان احكامي است كه به پيغمبر رسيده است‌.

 متأسفانه امامان از طرف حكومت‌هاي ستم‌، تحت فشار قرار گرفتند و هيچ كدام نتوانستند حكومت اسلامي در جامعه را پياده كنند، چون شرايط براي آن‌ها فراهم نبود .
 این که تعداد امامان بعد از پیامبرمنحصر در دوازه نفر است ، ازسر و حقیقت آن چندان اطلاع نداریم و می تواند از اسرار الهی باشد.

ذات اقدس الهي‌، علي‌ و يازده فرزند او را به عنوان جانشينان پيامبر اكرم‌ تعيين نمود; مردم آن‌ها را ياري نكردند و همه آن‌ها به دست حُكّام جور به شهادت رسيدند از اين رو، امام زمان‌ را از جامعه بشري دور نگه داشت و او را غايب كرد تا زماني كه زمينه ظهور فراهم گردد و آن حضرت موفّق شود، حكومت اسلامي را در سراسر جهان پياده كند; البته در اين عصر كه ما به امام معصوم‌ دسترسي نداريم‌، نائبان امام كه فقها و مجتهدان باشند، وظيفه هدايت و ارشاد مردم را به عهده دارند.

پاورقی:
1) بقره‌،124